مهارت گوش دادن راهی برای برقراری ارتباط موثر
مهارت گوش دادن یکی از مهمترین مهارتهای لازم برای برقراری ارتباط و یادگیری سریع است. اگر بتوانید این مهارت را به خوبی بیاموزید، بدون شک میتوانید از دیگران متمایز شوید.
در این مقاله به بیان تکنیکهایی تضمینی برای افزایش این مهارت ارزشمند پرداختهایم. با عمل به نکات و تکنیکهای بیان شده به راحتی میتوانید این مهارت را بیاموزید.
تعریف گوش دادن
هیچ چیز آزاردهندهتر و ناراحت کنندهتر از این نیست که بدانید فرد مقابلتان اصلا به صحبتهای شما گوش نمیدهد و توجهی به شما ندارد. بدون شک این اتفاق باعث میشود از صحبت کردن دلسرد و مایوس شوید.
برای اینکه بتوانید از برزو این اتفاق در همصحبتی با دیگران جلوگیری کرده و به شنونده خوبی تبدیل شوید، لازم است در ابتدا معنی گوش دادن را بدانید. گوش دادن به معنی توانایی دریافت و تفسیر دقیق پیام است. این توانایی نیز مستلزم این است که بتوانید:
- تمرکز خود را در تمام طول صحبت حفظ کنید،
- احساسات و رفتارهای خود را کنترل و مدیریت کنید،
- مهارت همدلی و درک فرد مقابل را آموخته باشید،
- بدانید که چه زمانی باید سکوت و چه زمانی صحبت کنید،
و بهطور کلی لازم است تمام تکنیکهایی که در این مقاله به توضیح آنها میپردازیم را رعایت کنید.
به گفته مایکل پی.نیکولز، نویسنده کتاب هنر گمشده گوش دادن: «گوش دادن عملی است که از فرط تکرار برایمان عادی میشود و متاسفانه اکثر ما تصور میکنیم، شنونده خوبی هستیم.»
توصیه میکنم مقاله چگونه شنونده خوبی باشیم را حتما مطالعه کنید. در این مقاله توضیحات لازم برای شنونده خوبی بودن در زندگی زناشویی را توضیح دادهایم.
تفاوت شنیدن و گوش دادن
یادگیری تفاوت این دو مفهوم به شما کمک میکند تا لزوم این مهارت را بهتر درک کنید.
شنیدن، به صداهایی گفته میشود که بهطور ناخودآگاه به گوش شما میرسند و هیچ تسلطی روی آنها ندارید، مانند صدای ماشین، پرنده، صحبتهای دیگران و… . اگر از شما در رابطه با صداهایی که شنیدهاید، بپرسند، نمیتوانید توضیحات دقیقی ارائه دهید.
اما گوش دادن کاملا متفاوت است. شما این عمل را با خواسته خودتان انجام میدهید و به خوبی میتوانید در مورد صداهایی که گوش دادهاید، صحبت کنید.
برای مثال زمانی که در کلاس درس حضور دارید، اگر به صحبتهای مدرس گوش دهید، به خوبی میتوانید در پایان کلاس در مورد موضوع مورد بحث و صحبتهای بیان شده، توضیحاتی را ارائه دهید. اما اگر تنها صحبتها را بشنوید، نمیتوانید در مورد موضوع مورد بحث توضیح دهید.
اشتباهات رایج در گوش دادن
زمانی میتوانید به درستی مهارت گوش دادن را بیاموزید که از اشتباهات رایج در حین گوش دادن به صحبتهای دیگران پرهیز کنید.
اشتباهاتی از جمله:
- برخی از افراد بهجای گوش دادن به صحبتهای فرد مقابل در این فکر هستند که چه پاسخی به صحبتها بدهند. اگر شما نیز اینگونه هستید باید بدانید که این کار باعث میشود تا میزان تمرکز و توجه خود را از صحبتها کاهش دهید و با پاسخهای اشتباه و یا سوالات نادرست فرد مقابلتان را از ادامه صحبتها منصرف کنید.
- میان صحبت دیگران، صحبت کردن نیز یکی دیگر از اشتباهات رایج است. افراد بهطور ناخوادآگاه در همصحبتی با دیگران این کار را انجام میدهند و از این موضوع غافل هستند که تا چه اندازه این کار باعث میشود توجهشان در امر گوش دادن گاهش پیدا کند.
- بلافاصله فرد مقابلتان را قضاوت نکنید و اجازه دهید صحبتهایش را به پایان برساند. قضاوت کردن باعث میشود تا به ادامه صحبتهای فرد توجه نکنید و در نتیجه برداشت اشتباهی داشته باشید.
- در حین گوش دادن لازم است تعصبات و باورهای محدود کننده را کنار بگذارید تا بتوانید سکوت کنید، واکنش تندی از خود نشان ندهید، تن صدایتان را در حین صحبت کنترل کنید و صحبتها را به دعوا ختم نکنید.
تکنیکهای موثر در یادگیری مهارت گوش دادن
توجه به راهکارهایی که در این بخش از مقاله معرفی میشوند، به شما کمک میکنند تا این مهارت را به سرعت بیاموزید.
1)سکوت کنید
بسیاری از افراد گمان میکنند که حتما باید در بین صحبتهای دیگران و یا بعد از اتمام صحبتها، بلافاصله شروع به صحبت کنند. زیرا باور داریم که این کار باعث میشود تا در نظر دیگران به مذاکرهکنندهای مسلط و حرفهای تبدیل شویم.
این باور و رفتار کاملا اشتباه هست. سکوت کردن در بیان صحبتها باعث میشود تا به خوبی صحبتهای فرد مقابل را متوجه شوید و واکنش درست و مناسبی از خود بروز دهید. در پایان صحبتها هم اگر کمی سکوت کنید، میتوانید با اندکی فکر کردن و تأمل به پاسخها و واکنشهای درستی برسید.
نکته مهم
البته نباید در حین صحبت کردن فرد مقابلتان کاملا ساکت باشید. بلکه لازم است با بیان کلمات و عباراتی مانند «که اینطور»، «صحیح»، «بله» و…، به مخاطبتان ثابت کنید که به صحبتهای او گوش میکنید.
از طرف دیگر نیز لازم نیست در پایان صحبتها زمان زیادی را سکوت کنید و به فکر کردن بپردازید. تنها چند ثانیه کافی است. اگر به درستی گوش داده باشید، همین چند ثانیه برای شما کافی خواهد بود.
2)تمرکزتان را افزایش دهید
ذهنتان را در حین گوش دادن، متمرکز کنید. بدون شک در حین گوش دادن به صحبتهای فرد مقابل، موضوعات و یا کلماتی ذهن شما را به خاطرهای در گذشته میبرند و یا افکاری را در ذهنتان شکل میدهند. اگر نتوانید تمرکز خود را در حین گوش دادن افزایش دهید، بعد از گذشت مدت زمانی متوجه میشوید به جای گوش دادن به صحبتها، در افکار خودمتان غرق بودهاید و متوجه صحبتها نشدهاید.
به همین دلیل لازم است برای افزایش توانایی گوش دادن، تمرکزتان را افزایش دهید. در مقاله افزایش تمرکز بهطور مفصل در مورد این موضوع مهم صحبت کردهایم. به همین دلیل در این مقاله از بیان توضیحات اضافهتر خودداری میکنیم.
3)مهارت گوش دادن :سوال بپرسید
مهارت سوال پرسیدن به موقع نیز به شما کمک میکند تا به درستی صحبت ها را گوش دهید. به عبارت دیگر این دو مهارت مکمل یکدیگر هستند.
شما میتوانید با سوالاتی که به موقع و متناسب با صحبتهای فرد مقابلتان مطرح میکنید، هم به افزایش یادگیری خود کمک کنید و هم اینکه به مخاطبتان بفهمانید که به صحبتهای او با دقت گوش میدهید.
نکات مهم
برای اینکه بتوانید مهارت سوال پرسیدن خود را افزایش دهید، لازم است نکات زیر را رعایت کنید:
- سوالاتی نامرتبط با موضوع مورد بحث مطرح نکنید. این کار باعث میشود تا فرد مقابل به یقین برسد که شما به صحبتهای او هیچ توجهی نداشتهاید،
- بیش از اندازه سوال نپرسید تا فرد مقابلتان را کلافه نکنید،
- اگر سوالاتی دقیق و حسابشده بپرسید، میتوانید به خوبی مخاطبتان را بشناسید و به افکار و عقایدش پی ببرید،
- لازم است سوالاتتان را واضح و دقیق مطرح کنید تا از بروز قضاوتها و برداشتهای نادرست جلوگیری کنید،
- و از همه مهمتر سوال پرسیدن اصولی باعث میشود تا فرد مقابل را وادار به صحبت کنید.
4)ارتباط چشمی برقرار کنید
در حین صحبت باید به چشمهای طرف مقابلتان توجه کنید تا به او ثابت کنید که به حرفهایش توجه کامل دارید.
در مقاله ارتباط چشمی در سخنرانی بهطور کامل در رابطه با یادگیری این مهارت مهم توضیحاتی را ارائه دادهایم. از خواندن این مقاله غافل نشوید.
نکات مهم
- در حین گوش دادن نباید به چشمهای فرد مقابلتان زل بزنید. زیرا این کار نشاندهنده بیتوجهی شما است،
- در برقراری ارتباط چشمی لازم است به سن، موقعیت اجتماعی، جنسیت و فرهنگ فرد مقابلتان توجه کنید. ممکن است این کار برای او چندان خوشایند نباشد و او را معذب کند.
5)مهارت گوش دادن :حرفها را تکرار کنید
برای اینکه به خودتان و مخاطبتان ثابت کنید که در گوش دادن توانمند هستید، صحبتهای بیان شده را در پایان گفتگو مجددا با جملاتی متفاوت تکرار کنید.
تکرار کردن باعث میشود تا بتوانید صحبتهایی که در طول مدت زمان مکالمه رد و بدل شده را به خاطر بسپارید و مطمئن باشید که صحبتها را به درستی درک کردهاید.
نکته مهم
- برای به خاطر سپردن محتوا میتوانید مطالب مهم را بهطور مختصر یادداشت کنید. در بخش بعدی روش یادداشتبرداری اصولی را توضیح دادهایم
- تمام جملات مطرح شده را نباید تکرار کنید،
- اگر فرد مقابل شما در مورد مشکلاتش با شما صحبت کرده است، با این کار میتوانید همراهی و همدلی خود را ثابت کنید،
- در جلسات مهم گروهی و یا اداری این روش به شما کمک میکند تا مطالب را جمعبندی کنید و یا به راهکارها و نکات مهمتری دست پیدا کنید.
6)یادداشتبرداری کنید
در جلسات کاری، در حین گوش دادن به درس در محیط مدرسه و دانشگاه و یادگیری مهارت جدید، لازم است برای جلوگیری از فراموی محتوا یادداشتبرداری کنید.
این کار به شما کمک میکن تا ذهنتان روی عمل گوش دادن متمرکز باشد و از موضوع مورد بحث منحرف نباشد.
در یادداشتبرداری میتوانید از روش مایندمپ و یا نقشه ذهنی استفاده کنید. برای یادگیری این روش مقاله مایندمپ چیست را مطالعه کنید.
نکته مهم
- لازم نیست تمام صحبتهایی که گوش میکنید را بنویسید. تنها کافی است جملات و یا عبارات کلیدی را یادداشت کنید تا با مراجعه به آنها، صحبتها را به یاد آورید،
- در حین یادداشتبرداری نباید از نگاه کردن به طرف مقابل و برقراری ارتباط چشمی غافل شوید. با این کار فرد مقابل گمان میکند که به صحبتهای او توجهی ندارید،
- حتی اگر مطمئن هستید که مطالب را فراموش نمیکنید، باز هم یادداشتبرداری کنید. این کار باعث میشود فرد مقابلتان به یقین برسد که به صحبتهایش توجه میکنید و برای صحبتهای او ارزش قائل هستید.
7)مهارت گوش دادن :کمی متمایل شوید
برای اینکه ذهن خود را وادار به گوش دادن کنید، لازم است کمی بدنتان را به طرف مخاطبتان متمایل کنید. شما میتوانید این کار را با چرخش سر خود و یا تمام بدنتان انجام دهید.
نکته مهم
- اگر در جمعی حضور دارید و یکی از افراد حاضر در جلسه در حال صحبت کردن است، نباید به گونهای به طرف او خم شوید که پشتتان به فرد دیگری باشد،
- میزان متمایل شدن شما به سمت طرف مقابلتان کاملا به این موضوع بستگی دارد که آن فرد غریبه است یا یکی از دوستان و آشنایانتان، همجنس شما است یا نه،
- در برخی از مواقع ممکن است در جمعی از افراد حضور داشته باشید که خم شدن زیاد از اندازه شما به طرف فرد مقابلتان نشاندهنده صحبتهای خصوصی باشد. این کار نشان از بیاحترامی به دیگر افراد حاضر در جمع است.
8)به احساسات و رفتارهای فرد توجه کنید
برای اینکه بتوانید بهتر به منظور صحبتهای فرد مقابلتان پی ببرید و واکنشهای صحیحی از خود نشان دهید، لازم است به احساسات و رفتارهای فرد مقابلتان نیز توجه کنید.
برای این کار باید به چشمها، حرکات بدن و لحن صدای فرد توجه کنید تا بتوانید در پایان قضاوت درستی داشته باشید.
مهارت گوش دادن را جدی بگیرید
برای برقراری ارتباط مؤثر با دیگران و افزایش میزان یادگیری لازم است گوش دادن را جایگزین شنیدن کنید. در این مقاله موثرترین تکنیکها را بیان کردهایم. تکنیکهایی که یادگیری آنها شما را به همصحبتی خوب برای دیگران و دانشجوی ممتازی برای اساتید تبدیل میکند.
دیدگاهتان را بنویسید