9 فایده + 5 تمرین + 10 مورد از انواع بکارگیری مکث در سخنرانی

کاربرد مکث در سخنرانی ، یکی از مهم‌ترین ابزارها برای جلب‌توجه مخاطب بوده و به درک و انتقال مفاهیم کمک بسزایی می‌کند. اگر قصد دارید از این ترفند در طول صحبت‌های خود استفاده کنید، مقاله خوبی را انتخاب کرده‌اید. در این مقاله به‌طور مفصل به تمام جنبه‌های مکث کردن در حین صحبت می‌پردازیم.

مکث در سخنرانی چیست؟

حتما شما نیز با افراد زیادی روبه‌رو شده‌اید که پشت‌سرهم و تند تند صحبت‌ می‌کنند. در این لحظات اگر با فرد مقابل صمیمی باشید بدون شک با شوخی و خنده به او گوشزد کرده‌اید که نفسی بین صحبت‌هایش بکشد.

هم‌صحبتی با این افراد به شکل قابل‌توجهی خسته‌کننده است و اصلا نمی‌توان صحبت‌ها را به خاطر سپرد و یا درک کرد. به همین دلیل لازم است این ترفند را بیاموزید تا به هم‌صحبتی عالی برای دیگران تبدیل شوید. چه بخواهید در مقابل جمعی از افراد سخنرانی کنید و چه بخواهید با یک نفر هم‌صحبت شوید.

پیشنهاد می‌کنم حتما مقاله جلب توجه مخاطب در سخنرانی را بخوانید تا با روش‌های دیگر جلب‌توجه آشنا شوید و بتوانید سخنرانی خوبی را ارائه کنید.

علاوه بر مطالعه کردن، آموزش دیدن نیز نقش مهمی در یادگیری و تقویت مهارت‌ها دارد. به همین دلیل توصیه می‌کنم دوره آموزش فن بیان و سخنرانی را به صورت رایگان دانلود کرده و از آموزش‌های بیان شده در آن استفاده کنید

اهمیت و فواید کاربرد مکث در سخنرانی

استفاده از مکث در هنگام صحبت کردن فواید زیادی دارد که در ادامه به آن می‌پردازیم.

1)دوری از یکنواختی

با مکث کردن می‌توانید یکنواختی را در صحبت‌های خود از بین ببرید. یکنواخت صحبت کردن در سخنرانی باعث می‌شود مخاطب کلافه شده و خود را با چیزهای دیگری مانند گوشی همراه و یا برگه‌ای که در دست دارد، سرگرم کند.

2)انتقال احساسات

وقفه در سخنرانی به انتقال احساسات کمک می‌کند. تنها باید بدانید که جایگاه و مدت زمان مکث کردن شما به احساسات‌تان بستگی دارد. به این که ناراحت، خوشحال، عصبانی و یا … هستید. برای انتقال درست احساسات خود به مخاطب باید از مکث‌های طبیعی استفاده کنید، نه مکث‌های مصنوعی. یعنی به همان صورتی صحبت کنید که در جمع خانواده و دوستان‌تان صحبت می‌کنید.

3)جذب و مشارکت مخاطب

با مکث کردن به راحتی می‌توانید مخاطب را به صحبت‌های خود جذب کنید. با استفاده از مکث در میان جملات، مخاطب می‌تواند با شما همگام شود، به سخنان شما فکر کند و محتوا را درک کند.

4)کاربرد مکث در سخنرانی : درک مطالب

اگر بدانید قبل از بیان کردن کدام جمله یا کلمه مکث کنید، درک مخاطب را در بیان مفاهیم و مطالب افزایش خواهید داد. مخاطب با مکث کردن‌های شما به خوبی با ساختار کلی متن آشنا شده و متوجه می‌شود که پایان یک جمله و یا یک موضوع کجا است و یا کدام عبارت و کلمه برای شما از اهمیت زیادی برخوردار است.

5)کاهش سرعت بیان

مکث، سرعت‌گیر صحبت‌های شما است. با این روش می‌توانید سرعت بیان مطالب خود را کاهش داده و به مخاطبان‌تان فرصت دهید که هم‌زمان با گوش دادن، مطالب را درک کنند.

تند تند صحبت کردن نیز مانند کند و یکنواخت صحبت کردن، مخاطب را کلافه می‌کند. بنابراین لازم است سرعت بیان خود را به خوبی و متناسب با موقعیت‌های مختلف، کنترل کنید. باید بدانید که برای تاثیرگذاری بیشتر کدام‌یک از بخش‌های سخنرانی را تند و کدام‌یک را کند بیان کنید.

6)جایگزین کلمات پرکننده

استفاده بیش از حد از کلمات پرکننده مانند اِممممم، آآآآآآااا، آممممم و… باعث می‌شوند اعتبار خود را نزد مخاطبان‌تان از دست بدهید و آن‌ها را کلافه کنید. زیرا این کلمات نشان‌دهنده عدم دانش، عدم آمادگی، مبتدی بودن و استرس داشتن شما است.

برای حل این مشکل از مکث استفاده کنید. مکث کردن به شما این امکان را می‌دهد تا فرصت کافی برای پیدا کردن کلمات بعدی را داشته باشید.

7)تاکید روی مطالب

استفاده از مکث قبل از بیان مطالب مهم، به معنای اهمیت آن مطلب و تاکید شما بر موضوع است. توصیه می‌کنم کلمات کلیدی و موضوعاتی که قرار است در موردشان صحبت کنید را بنویسید تا بدانید در چه زمان‌هایی باید مکث کنید.

8)کاربرد مکث در سخنرانی : کنترل تنفس

مکث‌ها سرعت تنفس شما را بهبود می‌بخشند و به شما این امکان را می‌دهند تا بتوانید در طول صحبت‌های خود نفس‌ عمیق بکشید، آب دهان خود را قورت دهید و حتی برای رفع خشکی گلو آب بنوشید. کنترل تنفس کیفیت صدا و سلامت بدن شما را بهبود می‌بخشد، زیرا باعث می‌شود تا اکسیژن بیشتری به مغزتان برسد.

اگر در بین صحبت نفس کم می‌آورید، مقاله تنفس صحیح در صداسازی را حتما مطالعه کنید.

9)همگامی ذهن و زبان

با استفاده از مکث در جملات خود می‌توانید ذهن و زبان خود را با یکدیگر هماهنگ کنید. این هماهنگی باعث می‌شود در زمان‌هایی که کلمه و یا جمله‌ای را فراموش کردید، با مکث کردن آن را در کسری از زمان به یاد آورده و از کلمات پرکننده استفاده نکنید.

معایب مکث نکردن در حین صحبت

اگر در طول صحبت‌های خود مکث نکنید و بی‌وقفه به صحبت‌های‌تان ادامه دهید، مخاطبان همواره باید برای درک مطالبی که بیان می‌کنید بیش از حد تلاش کنند. این اتفاق باعث می‌شود:

• اعتبار خود را نزد مخاطبان از دست بدهید،
• به عنوان سخنرانی مبتدی شناخته شوید،
• نتوانید توجه مخاطب را به صحبت‌های خود جلب کنید،
• مخاطبان‌تان خسته و بی‌حوصله شوند،
• و انتقال مطالب به مخاطبان به خوبی صورت نگیرد.

مدت زمان لازم برای مکث در سخنرانی

مدت زمان لازم برای مکث کردن را به سه دسته کوتاه، متوسط و طولانی تقسیم می‌کنند.

البته لازم به ذکر است که هیچ قانونی برای زمان مکث کردن، وجود ندارد. شما می‌توانید با تمرین کردن و خواندن چندیدن و چند باره متن خود متوجه شوید که هر بار باید چند ثانیه مکث کنید. اما شناخت زمان باعث می‌شود تا به‌طور تقریبی بدانید که در هر موقعیتی، چه اندازه مکث کنید تا بتوانید تاثیرگذاری بیشتری داشته باشید.

• مکث کوتاه: 0.15 ثانیه
• مکث متوسط: 0.50 ثانیه
• مکث طولانی: 1.5 ثانیه

البته یادگیری زمان مکث، لازم به شناخت انواع مکث است که در بخش بعدی به آن می‌پردازیم.

انواع کاربرد مکث در سخنرانی

در ادامه انواع مکث‌ها و زمان استفاده از آن‌ها را به‌طور کامل برای‌تان توضیح می‌دهیم. یادگیری این بخش، مهم‌ترین مسئله برای استفاده درست و به جا از مکث است.

1)مکث بند یا مکث کاما

زمان‌هایی که در متن خود از ویرگول یا کاما برای جدا کردن دو بند استفاده می‌کنید، باید مکث کنید. به این نوع مکث، مکث بند یا مکث کاما گویند. بنابراین در پایان هر بند مکث‌های کوتاه لازم است، تنها 0.15 ثانیه.

2)مکث جمله

هر زمان‌که از نقطه، علامت سوال و یا علامت تعجب در پایان جملات استفاده می‌شود، باید مکث کنید. این مکث به معنای پایان یافتن جمله است. مکث جمله از نوع متوسط بوده و بیشتر از مکث بند است، یعنی 0.50 ثانیه.

3)مکث پاراگراف

در پایان هر پاراگراف و هر موضوعی که بیان می‌کنید، مکث کنید تا بتوانید به سراغ موضوع بعدی بروید. همان‌طور که پاراگراف‌ها از چندین جمله تشکیل شده‌اند، زمان مکث‌شان از زمان مکث جمله طولانی‌تر است، در حد 1.5 ثانیه.

4)مکث تاکیدی یا ادراکی

در سخنرانی زمان‌هایی که می‌خواهید کلمه کلیدی اصلی را بیان کنید باید بلافاصله قبل و بلافاصله بعد از آن، وقفه کوتاهی ایجاد کنید. مکث اول به مخاطب می‌گوید که «الان دقت خود را بالا ببر و با دقت گوش کن» و مکث بعدی می‌گوید «این کلمه را در حافظه بسپار». در حقیقت این‌گونه مکث‌ها با تغییری که در لحن و صدای شما ایجاد می‌کنند، باعث جلب‌توجه و درک بهتر مخاطب می‌شوند.

5)مکث پرسشی در سخنرانی

یکی از مهم‌ترین وقفه‌ها در حین صحبت ، وقفه پرسشی است. به این صورت که بعد از مطرح کردن هر سوالی، لازم است مکث کنید و به مخاطب فرصت دهید تا به سوال شما فکر کند. اگر این کار را انجام ندهید و بلافاصله بعد از بیان سوال به ادامه صحبت‌های‌تان بپردازید، مخاطب را دلسرد می‌کنید. با این کار مخاطب گمان می‌کند که پاسخش برای‌تان هیچ اهمیتی ندارد.

مهم نیست که شما چه نوع سوالی را مطرح می‌کنید، یعنی منتظر پاسخ از طرف مخاطبان‌تان هستید و یا تنها قصد دارید آن‌ها را به فکر فرو ببرید. در هر صورت باید بعد از هر سوال، حتما مکث کنید.

اگر انواع سوالات را نمی‌دانید، مقاله سوال پرسیدن در سخنرانی را حتما مطالعه کنید.

6)مکث بصری

قبل از نشان دادن اسلاید و هر تصویری در سخنرانی لازم است وقفه ایجاد کنید تا مخاطب بتواند در سکوت بصری تصویر را ببیند. زمانی‌که به صحبت کردن ادامه می‌دهید، این سیگنال را به مخاطب انتقال می‌دهید که باید به صحبت‌های شما توجه کند و پیگیر شما باشد نه تصویر. بنابراین قبل از هر تصویر مکث کوتاهی داشته باشید، برای عکس‌های ساده مکث‌های کوتاه و برای عکس‌های پیچیده، مکث‌های طولانی‌تر.

برای اینکه از موضوع بحث فاصله نگیرید و مخاطب بتواند با یک نگاه عکس را آنالیر کند، باید تا حد امکان تصاویر را ساده انتخاب کنید. در غیر این صورت مخاطب به زمان بیشتری برای درک تصاویر و اسلایدها نیاز دارد.

7)مکث نمایشی

این‌گونه مکث‌ها برای نشان دادن قدرت یک موضوع به کار گرفته می‌شوند و برای استفاده از آن باید حرفه‌ای باشید. برای استفاده بهتر از مکث در یک جمله، آن را به انتهای جمله نزدیک کنید تا مخاطب بیشتر درگیر موضوع شود. می‌توان این مکث را زمانی استفاده کرد که قصد دارید تصویری را نشان مخاطب بدهید و نیاز دارید مخاطب بیشتر از قبل و با دقت به صحبت‌های شما گوش کند. این مکث، مخاطب را به تفکر وادار می‌کند.

8)مکث قدرت در سخنرانی

مکث قدرت در حین صحبت باعث می‌شود در چند ثانیه تمرکز خود را چندین برابر کنید، نفس عمیق بکشد و با قدرت صحبت‌های خود را عنوان کنید. بهترین زمان برای استفاده از این وقفه، در لحظه شروع سخنرانی است.

برای این کار قبل از شروع، با مخاطبان خود ارتباط چشمی برقرار کنید و در همین لحظه چندین کلمه از اولین جمله را در ذهن خود مرور کنید. سپس چند ثانیه صبر کرده و شروع به صحبت کنید.

9)مکث تکمیلی

برخی از سخنران‌ها عادت دارند در سخنرانی‌های خود از مخاطبان برای کامل کردن جملات‌شان کمک بگیرند. مکثی که در انتهای جمله صورت می‌گیرد تا مخاطب ادامه آن را حدس بزند را مکث تکمیلی گویند.

ای نوع مکث‌ها بیشتر در سخنرانی‌های مربوط به کودکان و نوجوانان مورد استفاده قرار می‌گیرد تا افراد بزرگسال.

10)مکث فرصت

با این مکث به مخاطبان خود فرصت می‌دهید تا خندیدن، دست زدن و صحبت کردن‌شان تمام شود. اگر از به کار بردن این مکث در جای مناسب غافل شوید، مطالب‌تان به خوبی به گوش مخاطبان نخواهد رسید و در اکثر مواقع مجبور خواهید بود تا جمله خود را دوباره تکرار کنید.

تمرینات موثر کاربرد مکث در سخنرانی

به کار بردن این روش در سخنرانی، یکی از نکات مهم و اساسی برای جلب‌توجه و انتقال درست مفاهیم به مخاطبان است. به عنوان یک سخنران لازم است بدانید که در چه مواقعی برای تاثیرگذاری بیشتر باید وقفه ایجاد کنید. هر زمان بتوانید به‌طور خودکار از این ترفند در حین صحبت‌های روزانه خود استفاده کنید، بدون شک به مهارت کافی رسیده‌اید.

تمرینات مربوط به مکث کردن را جدی بگیرید و به آن‌ها عمل کنید تا آن را به عادتی در حین صحبت تبدیل کنید. تمرینات عبارتند از:

1)استفاده از علائم نگارشی

همان‌طور که در بخش‌های بالاتر به آن اشاره کردیم، علائم نگارشی اطلاعاتی در مورد نحوه خواندن و درک مطالب در اختیار ما قرار می‌دهند. بنابراین در متن سخنرانی خود به درستی از علائم نگارشی مانند ویرگول، نقطه، علامت سوال، علامت تعجب و… استفاده کنید تا بتوانید متن خود را از همان ابتدای تمرینات با مکث بخوانید.

2)ضبط کردن صدا

متن را به شکل‌های متفاوت و با قرار دادن مکث در پایان کلمات بخوانید و ضبط کنید. سعی کنید هر بار مکث کردن را قبل و یا بعد از کلمات مهم و یا روی کلمات مختلف جمله به کار ببرید و جمله را کامل بخوانید.

بعد از ضبط با دقت به صدای خود گوش دهید و هر بار با مداد رنگی‌های مختلف مکان مکث‌ها را علامت بزنید. با این روش به راحتی می‌توانید بهترین مکان مکث در متن سخنرانی خود را شناسایی کنید.

3)انتخاب یک جمله

هر زمان‌که فرصت داشتید، یک جمله را انتخاب کرده و سعی کنید هر بار با مکث کردن روی یک کلمه آن را بخوانید. سعی کنید جملات انگیزشی و یا جملات کتاب‌های مورد علاقه خود را انتخاب کنید. این کار باعث می‌شود به اهمیت مکث در انتقال مفاهیم پی ببرید و بدانید که مکث در پایان هر کلمه‌ای که قرار بگیرد ممکن است معنی جمله را تغییر دهد.

اگر خاطرتان باشد این جمله را در به‌کار بردن معنی کاما زیاد شنیده‌ایم:

• بخشش، لازم نیست اعدامش کنید.
• بخشش لازم نیست، اعدامش کنید.

4)مشورت با دیگران

بهتر است جملات مهم متن سخنرانی خود را با مکث‌های متفاوت برای دیگران بخوانید و از آن‌ها مشورت بگیرید. به علاوه با این تمرین به خوبی می‌توانید بازخورد جملات را در چهره آن‌ها ببینید و بهتر متوجه شوید که نحوه بیان کدام جمله صحیح‌تر است.

5)مجری‌ها و گویندگان

به خوبی به نحوه صحبت کردن مجری‌ها و گویندگان رادیو و تلویزیون، به خصوص گویندگان خبر دقت کنید. سعی کنید جملات را مانند آن‌ها ادا کنید. در این تمرین به این موضع دقت کنید که مجری‌ها و گویندگان در کدام‌یک از بخش‌های جمله، مکث می‌کنند.

بهتر است از فیلم‌ها و صوت‌های ضبط شده کمک بگیرید تا بتوانید چندین‌بار با دقت گوش دهید. توصیه می‌کنم حتما نکاتی که یاد می‌گیرید را یادداشت کنید.

6)خواندن کتاب

یکی از کاربردی‌ترین و آسان‌ترین تمرین، کتاب خواندن است. تنها کافی است یک کتاب انتخاب کنید، اگر کتاب رمان و داستان باشد خیلی بهتر است و آن را با صدای بلند و رعایت مکث در جملات بخوانید.

اگر کودکی در خانواده دارید، پیشنهاد می‌کنم تا برای او کتاب بخوانید و تلاش کنید تا مفاهیم کتاب را به درستی به او منتقل کنید.

نکات لازم برای کاربرد مکث در سخنرانی

نکاتی را برای شما شرح می‌دهیم که توجه به آن‌ها در طول سخنرانی و زندگی روزمره، خالی از لطف نیست.

• با مکث کردن به مغز خود و مخاطبان‌تان استراحت می‌دهید و به مخاطبان اجازه می‌دهید به صحبت‌های شما فکر کرده و مطالب را تجزیه و تحلیل کنند.
• باید در بین سخنرانی خود چند دقیقه استراحت کنید و دوباره سخنرانی را ادامه دهید. می‌توانید زمان‌هایی را به پذیرایی اختصاص داده و یا چند دقیقه را به شوخی‌های خارج از موضوع بگذرانید. تنها به این نکته توجه ویژه داشته باشید که نباید زمان زیادی را به استراحت اختصاص دهید تا هم مخاطب از موضوع دور شود و هم از بیان برخی از مطالب و موضوعات باز بمانید.
• شاید در ابتدا اجرای تمرینات برای‌تان سخت باشد، اما مطمئن باشید که بعد از مدتی این روش به عادت‌های شما تبدیل شده و حتی به خوبی می‌توانید در زندگی شخصی خود نیز با دیگران ارتباط گرفته و ساعت‌ها در مورد موضوعات مورد علاقه خود صحبت کنید.

نحوه بیان‌تان را اصلاح کنید

اگر قصد دارید مخاطبان‌تان مطالبی که بیان می‌کنید را با جان و دل گوش داده و به راحتی آن‌ها را متوجه شوند و در نظرشان به سخنرانی موفق و حرفه‌ای تبدیل شوید، تمام نکات بیان شده در این مقاله را در سخنرانی‌های خود لحاظ کنید.

بهانه سخت بودن کار را کنار بگذارید و به دلیل زمان‌بر بودن، آن را رها نکنید. کاربرد مکث در سخنرانی و فن بیان را بعد از ارائه در چهره مخاطبان‌تان خواهید دید. استفاده از این ابزار در سخنرانی، برای جلب‌توجه و جذب مخاطب اهیمیت زیادی دارد.

پیشنهاد می‌کنم از همین امروز و بعد از خواندن مقاله، سعی کنید در صحبت‌های روزانه خود دقت کرده و مکث کردن‌های به موقع را یاد بگیرید. این کار باعث می‌شود به مرور زمان در استفاده از این روش ماهر شده و بیانی قوی پیدا کنید.