تعریف ارزش در روانشناسی و فرمولی برای حل تضاد ارزش ها را بیاموزید

تعریف ارزش در روانشناسی ، باعث می‌شود شما بهتر بتوانید ارزش‌های خود را بر اساس اهداف و هویت‌تان تعیین کنید و با شناخت انواع ارزش‌ها، لیست ارزش‌های انسانی و فردی خود را بنویسید. در این مقاله شما را با مفهوم ارزش و تضاد ارزش ها آشنا خواهیم کرد.

تعریف ارزش در روانشناسی

در روانشناسی، ارزش‌ها همان باورها و اعتقاداتی هستند که ما را به سمت زندگی بهتر و ارزشمندتر هدایت می‌کنند. باید اهداف خود را هم‌سو با ارزش‌هایی که برای خود تعریف می‌کنیم، انتخاب کنیم تابتوانیم راحت‌تر به آن‌ها برسیم.

ارزش‌ها ملاک‌هایی هستند که می‌توانیم برای ارزیابی رفتار خود و دیگران به راحتی از آن‌ها استفاده کنیم و دوستانی انتخاب کنیم که ما را برای رسیدن به اهداف‌مان بر اساس ارزش‌هایی که برای خود در نظر گرفته‌ایم، یاری کنند و سد راه‌مان نباشند.

برای مثال اگر یکی از مهم‌ترین ارزش‌های ما رشد و پیشرفت است، نباید با دوستانی رفت و آمد کنیم که مدام از شرایط زندگی خود و جامعه ناراضی بوده و ذهن منفی‌بافی دارند. بلکه باید با دوستانی رفت و آمد داشته باشیم که رشد و پیشرفت یکی از ارزش‌های مهم آن‌ها بوده و در زندگی همواره در حال تلاش برای رسیدن به اهداف‌شان هستند.

توصیه می‌کنم حتما مقاله‌های مفصل هدف چیست و ارزشهای انسانی چیست را مطالعه کنید. در این مقاله‌ها تمام نکات و تکنیک‌هایی که برای انتخاب اهداف و ارزش‌های اصولی نیاز دارید را به‌طور کامل توضیح داده‌ایم.

مازلو

مازلو، نظریه‌پرداز بزرگ مکتب روانشناسی، ارزش‌ها را با نیازهای اساسی انسان مرتبط می‌داند. او ارزش‌ها را سلسله مراتبی می‌داند که به یکدیگر مرتبط بوده و باید برای بهتر طی کردن مسیر رسیدن به اهداف، اولویت‌بندی شوند. مازلو موفقیت افراد را در توجه به ارزش‌های اساسی مانند کمال‌گرایی، سلامتی، هویت، استقلال و… می‌داند.

ماهیت ارزش در روانشناسی

بسیاری از روانشناسان و نظریه‌پردازان معتقد هستند که ارزش‌ها از نگرش‌ها، هنجارها، اعتقادات، اهداف و نیازها متمایز هستند. در حقیقت ارزش‌ها عبارتند از برابری، نوع‌دوستی، شجاعت، آزادی، کمک به هم‌نوع و ده‌ها ارزش دیگر. بعضی از ارزش‌ها عمومی‌تر و بعضی از ارزش‌ها خاص‌تر هستند.

ارزش‌های عمومی شامل آزادی، عدالت، برابری و… بوده و ارزش‌هایی که مربوط به رفتار و عملکرد شخصی فرد می‌شوند را ارزش‌های خاص‌تر گویند مانند شجاعت، صداقت، وفاداری و… .

این نکته را بدانید که بسیاری از ارزش‌ها را نمی‌توان به‌طور کامل به دست آورد، چه ارزش‌های عمومی و چه ارزش‌های خاص. مانند شهامت، برابری، امنیت، صلح و… . همیشه می‌توان با تلاش، به میزانی از این ارزش‌ها دست پیدا کرد.

نکته دیگری که باید بدانید این است که ارزش‌ها تنها انگیزه نیستند بلکه مفاهیم مشترک اجتماعی‌اند. به این منظور که ارزش‌ها، جامعه و روابط بین فردی را تنظیم می‌کنند. برای مثال ما با افرادی بیشتر رفت و آمد می‌کنیم و احساس راحتی داریم که ارزش‌هایی مشابه با ارزش‌های ما داشته باشند.

تضاد ارزش ها چیست ؟

ارزش‌ها، اعتقاداتی هستند که افراد برای معنی بخشیدن به زندگی خود از آن‌ها استفاده می‌کنند. ارزش‌ها به‌طور واضح برای ما بیان می‌کنند که انجام چه کارهایی درست است یا نادرست، خوب است یا بد و عادلانه است یا غیرعادلانه.

تضاد زمانی به وجود می‌آید که فرد تشخیص دهد کارهایی که در طول روز مطابق با ارزش‌های خود انتخاب کرده نه تنها او را به اهدافش نزدیک‌تر نمی‌کند، بلکه باعث می‌شود تا هر لحظه از اهدافش دورتر شود. در این صورت آن فرد باید ارزش‌ها یا معنی آن‌ها را برای خود تغییر دهد تا شرایط بهتری پیدا کند.

به همین دلیل لازم است هر از گاهی به سراغ لیست ارزش‌های انسانی و فردی خود بروید و آن‌ها را دوباره اولویت‌بندی کنید. انتخاب ارزش‌های درست و انجام کارهایی در راستای آن‌ها، به خوبی می‌توانند ما را به اهداف و رسالت زندگی‌مان برسانند.

پیشنهاد می‌کنم مقاله معنی رسالت چیست را حتما مطالعه کنید.

1)تضاد در زندگی با دیگران

افراد به راحتی می‌توانند با وجود ارزش‌های مختلف، باز هم به خوبی در کنار یکدیگر زندگی کنند. اما اختلافات ارزشی زمانی به وجود می آید که افراد سعی کنند ارزش‌های خود را به دیگران تحمیل کنند و حاضر نباشند نظرات و اعتقادات دیگران را بپذیرند.

برای حمایت از یکدیگر، لازم است ابتدا ارزش‌های فردی طرف مقابل خود را به خوبی بشناسیم و سپس برای رسیدن به اهدافش او را راهنمایی و هدایت کنیم.

همه ما والدینی را می‌شناسیم که فرزندان‌شان را مطابق با ارزش‌های خود حمایت و راهنمایی می‌کنند. برای مثال فرزندان خود را به کلاس‌های متنوعی می‌فرستند و یا برای تحصیل در دانشگاه، برای‌شان انتخاب رشته می‌کنند. نتیجه این کار چیزی نیست جز نارضایتی فرزندان‌شان از زندگی و شغلی که در حال حاضر و در آینده خواهند داشت.

2)پرسیدن سوالات اساسی

زمانی‌که با تضاد ارزش های خود با دیگران مواجه می‌شوید که مطابق با تعریف ارزش در روانشناسی نیست، سوالات مهم زیر را از خود بپرسید تا بتوانید تضادهای به وجود آمده را رفع کنید:

• ارزش‌های شما از ارزش‌های شخص دیگر، مهم‌تر است؟
• آن‌ها به اندازه شما، از ارزش‌های خود دفاع و از وجودشان احساس قدرت می‌کنند؟
• راهی وجود دارد تا ارزش‌های خود را با آن‌ها مطرح کرده و برای رسیدن به اهداف خود پافشاری کنید، نه اهداف آن‌ها؟

همواره این نکته را به یاد داشته باشید که اغلب افراد دوست دارند دیگران دنیا را همان‌گونه ببینند که آن‌ها می‌بینند و ارزش‌هایی مشابه با ارزش‌های آن‌ها داشته باشند.

این امر امکان‌پذیر نیست زیرا در دنیایی بسیار متنوع زندگی می‌کنیم که هر کس ارزش‌های خود را به مرور زمان بر اساس تجربیات زندگی و اعتقاداتش انتخاب می‌کند. به همین دلیل نمی‌توان انتظار داشت که باورها و عقاید ما را دیگران نیز بپذیرند.

3)تفاوت در ارزش‌ها و اهداف

فرض کنید ارزش‌های برابری و نوع‌دوستی برای شما بیشتر از سایر ارزش‌ها مهم هستند. حال به این سوال پاسخ دهید: چه کارها و تصمیماتی را می‌توانید از دیروز به یاد بیاورید که مستقیما به ارزش‌های شما مربوط بوده‌اند؟

به جرات می‌توان گفت، شما روزانه کارهایی مرتبط با ارزش‌های خود انجام نمی‌دهید. اما تمام تلاش خود را به کار می‌گیرید تا کارها و رفتارهای‌تان با اهداف‌تان هم‌سو باشند. زیرا هدف‌های خود را بهتر می‌شناسید و برای رسیدن به آن تمام تلاش خود را به کار می‌گیرید. اما ارزش‌های‌تان را به خوبی نمی‌شناسید و به آن‌ها اهمیت نمی‌دهید.

بنابر تعریف ارزش در روانشناسی ، تنها ارزش‌هایی برای شما مهم هستند که به اهداف‌تان شباهت دارند. برای مثال اگر هدف شما گرفتن گواهینامه رانندگی باشد، ارزشی که برای‌تان بیشتر از هر ارزش دیگری اهمیت دارد، آزادی است. پس ابتدا اهداف خود را مشخص کنید، سپس ارزش‌های خود را مطابق با آن اولویت‌بندی کنید.

تضاد ارزش ها در روانشناسی

می‌خواهم این مفهوم را با یک مثال توضیح دهم. تصور کنید که «دوست دارید کاری را به عنوان مربیگری آغاز کنید». به محض اینکه به این موضوع فکر می‌کنید، فکر دیگری در ذهن شما ظاهر می‌شود، این موضوع که «دوست دارید فرصت بیشتری را با خانواده بگذرانید».

اکنون با دو ارزش متضاد روبه‌رو هستیم، شما قصد دارید یک تجارت موفق راه‌اندازی کنید اما در مقابل نیز دوست دارید زمان بیشتری را با خانواده خود صرف کنید. در ذهن شما یک باور محدودکننده وجود دارد که «اگر من کار مربیگری خود را شروع کنم، بنابراین زمان کمتری با خانواده خود خواهم داشت».

تضاد در ارزش‌ها زمانی به وجود می‌آید که دو قسمت از مغز شما با یکدیگر صحبت نمی‌کنند، بلکه کشتی می‌گیرند. یک قسمت می‌گوید «من این را می‌خواهم» و قسمت دیگر می‌گوید «من آن را می‌خواهم». برای حل این تعارض و تضاد، فرمول زیر را بیاموزید.

فرمول حل تعارض و تضاد ارزش ها

برای حل تضادها از فرمول زیر استفاده کنید:

A = H ± B

در ادامه مثال بالا را با این فرمول توضیح می‌دهیم تا بهتر بتوانید این فرمول را درک کنید.

A را به عنوان شغل مربیگری و B را به عنوان وقت گذاشتن با خانواده در نظر می‌گیریم که مانع ما برای انتخاب شغل مربیگری است. H نیز به معنای کمک (Help) در نظر گرفته می‌شود. با استفاده از این فرمول از خود می‌پرسیم «رشد حرفه مربیگری من چگونه به من کمک می کند تا زمان بیشتری را با خانواده‌ام سپری کنم؟».

جواب سوال این است که رشد حرفه مربیگری به این معنا است که دیگر مجبور به کار تمام‌وقت نبوده و می‌توانیم کارهای خود را هر زمان که بخواهیم و حتی از طریق تلفن و اینترنت، در خانه انجام دهیم. بنابراین کار کردن در خانه باعث می‌شود ما بتوانیم زمان بیشتری را در کنار خانواده خود سپری کنیم.

با روبه‌رو شدن با این‌گونه تضادها کافی است از این فرمول استفاده کنید تا به راحتی بتوانید مشکل خود را حل کنید.

تفاوت ارزش و اصول

طبق تعریف ارزش در روانشناسی ، ارزش‌ها با اصول متفاوت هستند. ارزش‌ها همان اعتقادات و عقاید شخصی با معنای دقیق جهانی «درست – غلط» هستند و یک احساس کلی را ارائه می‌دهند.

برعکس، اصول قواعد و کدهای رفتاری واضح، محدودکننده و روشنی هستند که رفتارهای درست و غلط را هدایت می‌کند. اصول تعیین می‌کند که چه چیزی مناسب است و چه چیزی نه. مردم اصول را به عنوان قوانین معتبر و غیرقابل تغییر می‌شناسند.

به عبارت دیگر فرد ارزش‌هایی را برای خود تعیین می‌کند که ممکن است در طول زمان آن‌ها را تغییر دهد و ارزش دیگری را جایگزین آن‌ها کند. اما اصول، شایستگی اجتماعی است که باید همواره رعایت شوند و قابلیت تغییر ندارند. به یاد داشته باشید که اصول ریشه در ارزش‌ها دارد.

سخن پایانی…

حال که با تعریف و مفهوم ارزش در روانشناسی و تضاد ارزش ها آشنا شدید، می‌توانید تصمیمات بهتری را متناسب با ارزش‌ها و اهداف خود برای رسیدن به ماموریت و رسالت زندگی اتخاذ کنید.

پس هر زمان که در تصمیم‌گیری‌های خود با مشکل مواجه شدید، به فرمول حل تعارضات و تضادها مراجعه کنید.

اگر در این رابطه سوال و یا مشکلی دارید، در کامنت‌ها پاسخگوی شما خواهیم بود.