19 روش برای پایان سخنرانی (آموزش سخنرانی و فن بیان)

پایان سخنرانی یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی است که به عنوان سخنران باید به آن توجه داشته باشید و برای تک تک کلماتی که به کار می‌برید، از قبل برنامه‌ریزی کنید. پایان صحبت‌های‌تان نیز باید مانند متن اصلی، پیکربندی و طراحی داشته باشد. در این مقاله به معرفی 19 روش پرداخته‌ایم که با استفاده از آن‌ها می‌توانید سخنرانی خود را عالی و ماندگار به اتمام برسانید. در برخی از روش‌ها نیز جملات زیبا برای پایان دادن به سخنرانی را به شما پیشنهاد داده‌ایم تا بتوانید نتیجه بهتری به دست آورید.

دیل کارنگی در کتاب آیین سخنرانی در بخش نهم، در مورد اهمیت خاتمه دادن به صحبت‌ها این‌گونه نوشته است: «خاتمه حساس‌ترین نکته در سخنرانی است. صحبت‌های پایانی و آن‌چه به عنوان آخرین کلمات فرد در گوش شنوندگان طنین‌انداز می‌شود به احتمال فراوان بیشتر در ذهن آن‌ها باقی خواهد ماند.»

در انتهای مقاله نیز به بیان اشتباهات و نکاتی پرداخته‌ایم که توجه به آن‌ها سخنرانی شما را موفقیت‌آمیز می‌کند. اشتباهاتی که سخنرانان مبتدی از آن‌ها غافل هستند. اگر قصد دارید صحبت‌های‌تان را به خوبی به اتمام برسانید، با ما همراه باشید.

اهمیت پایان سخنرانی

بعد از این‌که یک شروع عالی داشتید و در میانه صحبت با چاشنی‌های مختلف صحبت‌های‌تان را بیان کرده و جلسه را پر انرژی برگزار کردید، نیاز است که در انتها، سخنرانی خود را جمع‌بندی کنید و به شیوه‌ای ماندگار آن را به اتمام برسانید.

شروع و پایان در سخنرانی‌ها اهمیت زیادی دارد. زیرا در این لحظات بیشترین توجه مخاطب بر سخنران و صحبت‌هایی است که به زبان می‌آورد.

به همین دلیل همان‌گونه که برای شروع صحبت‌های خود باید برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشید، باید برای پایان آن نیز برنامه ریزی کنید. در ادامه فایل صوتی چگونه اتمام سخنرانی جذاب و اثرگذاری داشته باشیم را گوش کنید.

پیشنهاد ویژه

اگر قصد دارید به سخنرانی حرفه‌ای و مشهور تبدیل شوید، لازم است آموزش ببینید. پیشنهاد می‌کنم بعد از خواندن این مقاله، دوره رایگان آموزش فن بیان و سخنرانی را دانلود کنید و به صورت رایگان، از تمام آموزش‌های آن بهره مند شوید. در این دوره با تمام مهارت‌های لازم برای تبدیل شدن به سخنرانی حرفه‌ای آشنا خواهید شد.

در پایان مخاطب با دست پر خارج میشه؟

انتهای سخنرانی به همان اندازه اهمیت دارد که آغاز آن. زیرا در انتهای سخنرانی مخاطب هوشیارتر و با حوصله‌تر شده و آخرین کلمات در ذهن او باقی می‌مانند. این موضوع مهم را به یاد داشته باشید که مخاطب بعد از شنیدن سخنان پایانی، آن‌چه را که شنیده مورد قضاوت قرار می‌دهد. به همین دلیل لازم است به دنبال جملات زیبا برای پایان سخنرانی باشید.

به بیانی دیگر اگر مخاطب، موضوع سخنرانی و یا نحوه بیان سخنران را دوست نداشته باشد، صبر می‌کند تا در انتها آن‌چه را شنیده مورد قضاوت قرار دهد. بنابراین اگر شما بتوانید صحبت‌های خود را هوشمندانه و با برنامه‌ریزی دقیق به پایان برسانید، موفق خواهید بود.

جمله انتهایی شما، سخنرانی را به یاد ماندنی خواهد کرد. بدین ترتیب برای برنامه‌ریزی صحیح، به روش‌هایی که در بخش بعدی معرفی کرده‌ایم، توجه کنید. اگر برای استفاده از هر کدام سوالی در ذهن داشتید، در کامنت‌ها بنویسید تا شما را راهنمایی کنیم.

روش های پایان سخنرانی

در این بخش به معرفی روش‌هایی می‌پردازیم که به شما کمک می‌کنند، صحبت‌های‌تان را به بهترین روش ممکن به اتمام برسانید و پایانی به یاد ماندنی داشته باشید.

نکته مهم این است که شما می‌توانید یکی از روش‌ها را انتخاب کنید و یا ترکیبی از چند روش را. تنها لازم است به سبک سخنرانی خود توجه کنید تا متن خاتمه دادن به صحبت‌ها را جذاب بنویسید.

1)استفاده از نشانه‌ها

احتمالا در سخنرانی‌هایی شرکت داشته‌اید که سخنران ناگهان اعلام کرده که سخنرانی به اتمام رسیده است، در حالی‌که شما هنوز هم منتظر شنیدن ادامه صحبت‌های او هستید.

این اتفاق به این دلیل رخ می‌دهد که سخنران برای خاتمه دادن به صحبت‌های خود از نشانه‌ها غافل بوده و به ناگهان سخنرانی را به اتمام رسانده است. نشانه‌هایی که به مخاطب می‌فهماند به انتهای سخنرانی نزدیک شده‌اند.

به گفته برایان تریسی، نویسنده و سخنران انگیزشی: «عدم استفاده از نشانه‌ها در خاتمه دادن به صحبت‌ها، اتمام سخنرانی مقتدرانه و قوی نیست و از اعتبار و نفوذ شما می‌کاهد.»

برای این‌که مخاطب در هنگام سخنرانی متوجه شود که سخنرانی در حال اتمام است، باید نشانه‌هایی از رفتارها و حرکات شما و یا همکاران‌تان ببیند.

نشانه های اتمام سخنرانی توسط سخنران

برخی از نشانه‌های اتمام صحبت ها را خود سخنران می‌تواند عنوان کند. از جمله:

الف-استفاده از جملات زیبا برای پایان سخنرانی

یکی از بهترین روش‌هایی که سخنران می‌تواند به مخاطب نشان دهد که سخنرانی‌اش در حال اتمام است، استفاده از جملات زیبا و آگاهانه است.

جملاتی مانند:

• و اما آخرین نکته سخنرانی امروز…،
• اجازه دهید نکته پایانی را بگویم…،
• سخنرانی را با این جمله به اتمام می‌رسانم…،
• امروز از همراهی‌تان متشکرم و ناراحتم از این‌که فقط 10 دقیقه دیگر در کنارتان هستم…،
• بعد از این نکته که آخرین نکته امروز است سوالات شما را پاسخ می‌دهم…،
• و… .

نشانه‌های محیطی

برخی دیگر از نشانه‌های اتمام صحبت‌ها، می‌توانند توسط همکاران ما و یا تیم برگزارکننده صورت پذیرد.

ب-جمع آوری برگه‌ها

اگر برگه‌های یادداشت و نظرسنجی را در ابتدای سخنرانی در بین مخاطبان پخش کرده‌اید، جمع‌آوری آن‌ها می‌تواند نشانه‌ای برای مخاطب باشد تا بداند سخنرانی در حال به اتمام رسیدن است.

پ-پخش کردن فرم نظرسنجی

پخش کردن فرم‌های نظرسنجی یا فرم شرکت در دوره می‌تواند نشانه به انتها رسیدن سخنرانی باشد.

در اغلب سخنرانی‌هایی که دارم، پخش کردن فرم نظرسنجی یا پخش کردن فرم‌های پیش ثبت‌نام دوره‌ها، نشانه‌های رسیدن به انتهای سخنرانی است که این کار را به همکاران خود واگذار می‌کنم.

ت-باز کردن درب ها

شاید دیده باشید قبل از این‌که سخنرانی به انتهای خود برسد، عوامل اجرایی، درب‌های خروجی سالن را باز می‌کنند تا شرکت‌کنندگان راحت‌تر از سالن خارج شوند. باز کردن درب‌ها نیز می‌تواند نشانه‌ای برای به اتمام رساندن سخنرانی باشد.

2)پایان سخنرانی با تکرار پیام مهم

یکی دیگر از روش‌هایی که در انتهای سخنرانی استفاده می‌شود، تکرار پیام اصلی سخنرانی است.

برای درک بهتر موضوع به این مثال توجه کنید. در یکی از سخنرانی‌هایم تمرکز و موضوع اصلی در سخنرانی بر این بود که مخاطب به اهمیت تمرین پی ببرد و بداند که برای انجام و یادگیری هر مهارتی به تمرین نیاز دارد. من سخنرانی خود را با این عبارت به سرانجام رساندم: توانا بود هر که تمرین کند.

تکرار پیام مهم سخنرانی باعث می شود، مطالب در ذهن مخاطب ماندگارتر شوند.

3)اشاره به داستان‌ها

بهتر است در انتهای سخنرانی اشاره‌ای به داستان‌هایی که در طول سخنرانی تعریف کرده‌اید، داشته باشید. زیرا داستان‌ها بیشتر در ذهن مخاطب باقی می‌مانند و احتمال ماندگار شدن محتوا را بیشتر می‌کنند.

فراموش نکنید که شما با بیان داستان‌ها در طول سخنرانی، توجه مخاطب را به صحبت‌های خود جلب کرده‌اید. بنابراین تکرار آن‌ها موضوع را به خوبی به مخاطب یادآوری می‌کند.

4)تکرار نقل قول

نقل‌قول‌هایی که در طول سخنرانی خود از بزرگان بیان کرده‌اید را در انتها تکرار کنید. این کار باعث افزایش اعتبار شما می‌شود.

معمولا مخاطبان تک جمله‌ها را بهتر به خاطر می‌سپارند و در زندگی روزمره از آن‌ها استفاده می‌کنند. بنابراین از بیان جملات و نقل‌قول‌های زیبا در پایان سخنرانی غافل نشوید.

5.شمارش عناوین

در قسمت جمع‌بندی سخنرانی‌تان می‌توانید عناوین مباحثی که در طول سخنرانی بیان نموده‌اید را مجددا بازگو کنید. این روش به مخاطب کمک می‌کند تا یک بار دیگر و به صورت کلی مطلع شود که در این سخنرانی چه مباحثی را آموزش دیده است.

این کار برای کسانی‌که در بخشی از سخنرانی شما حضور نداشته‌اند نیز مفید است. منظور افرادی هستند که مجبور شده‌اند برای پاسخ دادن به گوشی همراه‌شان و یا انجام یک کار ضروری، برای چند دقیقه سالن سخنرانی را ترک کنند.

6)ارائه تعهد شخص

معمولا در ابتدای سمینارهایم از مخاطبان می‌خواهم که به خودشان متعهد شوند هر مطلبی که در این سمینار می‌آموزند را در زندگی‌ فردی و اجتماعی‌شان به کار ببرند. آن‌ها باید متنی را به عنوان تهعدنامه بنویسند و امضا کنند.

در آخر سخنرانی نیز این موضوع را مجددا تکرار می‌کنم که شما به خودتان تعهد داده‌اید، پس لازم است به آن پایبند بمانید.

7)شعر برای پایان سخنرانی

استفاده از شعر در انتهای سخنرانی می‌تواند برای مخاطب جذاب باشد. هر چه این اشعار انگیزشی‌تر و مربوط به موضوع سخنرانی شما باشند، برای مخاطب جذاب‌تر و ماندگارتر خواهند بود.

سخنران‌های زیادی از این روش استفاده می‌کنند و این روش تکراری و قدیمی شده است. بدین سبب نمی‌توانید تنها با خواندن یک بیت شعر سخنرانی خود را به اتمام برسانید و تصور کنید که کارتان جذاب و منحر به فرد بوده است. به خصوص اگر سخنرانی علمی و تخصصی باشد. اما می‌توانید با ترکیب این روش با روش‌های دیگر پایانی جذاب برنامه‌ریزی کنید.

نکات مهم در انتخاب شعر

برای انتخاب اشعار مناسب در انتهای سخنرانی، لازم است به چند نکته دقت کنید:

• شعر را متناسب با موضوع سخنرانی خود انتخاب کنید،
• باید معنی شعر را به خوبی متوجه شوید تا بتوانید آن را به درستی بخوانید و مفهوم را به مخاطب انتقال دهید،
• حتما شعر را در برگه‌ای بنویسید و آن را به همراه داشته باشید،
• زیاد تمرین کنید تا بدون غلط شعر را بخوانید،
• شعرهای کوتاه انتخاب کنید،
• اشعار را با صدای یکنواخت نخوانید،
• کتاب‌های شعر زیاد بخوانید تا نحوه شعرخوانی را بیاموزید،
• برای انتخاب نوع شعر باید به سن مخاطبان‌تان توجه کنید. برای مثال کودکان و یا نوجوانان نمی‌توانند معنی اشعار حافظ را متوجه شوند،
• شعرهای ساده و کوتاه انتخاب کنید تا فهم و خوانش آن‌ها آسان باشد،
• به جای اشعار کلیشه‌ای و معمولی به دنبال اشعار جدید و جذاب باشید.

نحوه خواندن شعر باید چگونه باشد؟

اگر قصد دارید برای پایان صحبت‌های‌تان شعر انتخاب کنید، حتما لازم است تکنیک‌های صحیح خواندن آن را بیاموزید. این تکنیک‌ها عبارتند از:

• در حین خواندن از مکث و سکوت استفاده کنید،
• تمام اشعار نباید حماسی خوانده شوند،
• با لحنی قابل فهم باید اشعار را بخوانید،
• با لذت و شور شعر را بخوانید.

چند نمونه شعر برای سرانجام رساندن سخنرانی

• از جزا و کیفر کردار خود غافل مشو / در زمستان هر چه کشتی در بهار آید برون،
• بهشت حق بنی آدم‌ست، دل خوش‌دار / که مانده از پدر این باغ، حق اولاد است،
• ننوشته لفظ عیش به دیوان روزگار / من گشته‌ام ورق به ورق این کتاب را،
• این چه حرفی‌ست که در عالم بالاست بهشت / هر کجا وقت خوش افتاد همان‌جاست بهشت،
• اگر دانی که دنیا غم نیارزد / به روی دوستان خوش باش و خرم،
• غنیمت دان اگر دانی که هر روز / ز عمر مانده روزی می‌شود کم.

برای خواندن مطالب بیشتر و توضیحات کامل‌تر، حتما مقاله شعر مناسب برای پایان سخنرانی را مطالعه کنید. با خواندن این مقاله می‌توانید PDF اشعار را دانلود کنید و برای انتخاب شعر دغدغه‌ای نداشته باشید.

8)پایان مذهبی

یکی از رایج‌ترین راه‌های پایان بخشیدن به صحبت‌ها، استفاده از آیات و احادیث است. این روش بسیار در بین سخنرانان ایرانی مرسوم است. به عنوان یک سخنران باید بدانید که در چه موقعیت‌هایی بهتر است از این روش استفاده کنید. سخنرانی در:

• جلسات اداری و رسمی،
• شهرهای مذهبی،
• ماه محرم،
• جمع‌های مذهبی مانند روحانیون،
• و ایام شهادت.

7 نکته مهم

در ادامه نکاتی را بیان می‌کنیم که لازم است برای انتخاب و استفاده از آیات و احادیث در انتهای سخنرانی به آن‌ها دقت کافی داشته باشید.

• آیات و احادیث را تا حد ممکن باید کوتاه انتخاب کنید،
• آیات ساده را انتخاب کنید تا برای خواندن آن به دردسر نیوفتید،
• بعد از خواندن آیه، حتما معنی آن را نیز بیان کنید،
• آیه و حدیثی که انتخاب می‌کنید باید با موضوع سخنرانی شما مرتبط باشد،
• بهتر است آیه‌ای انگیزه‌بخش انتخاب کنید،
• به روز و مناسبتی که قرار است سخنرانی کنید، دقت داشته باشید،
• به سن مخاطبان نیز توجه کنید.

آیات و احادیث و جملات زیبا برای پایان سخنرانی

چند مورد از آیات و احادیث:

• قُل لَنْ یُصیبَنا اِلاّ ما کَتَبَ اللهُ لَنا هُوَ مَوْلنا وَ عَلَی اللهِ فَلْیَتَوَّکَّلِ الْمُؤمِنُون. (سوره توبه – آیه ۵۱)

معنی آیه: بگو هرگز چیزی برای ما اتفاق نمی‌افتد مگر آن‌چه را خدا مقدر کرده باشد. اوست صاحب اختیار ما و مومنان فقط و فقط بر خدا توکل می‌کنند.

• ما یَفْتَحِ اللهُ لِلنّاسِ مِنْ رَحْمَهٍ فَلا مُمْسِکَ لَها وَ ما یُمْسِکْ فَلا مُرْسِلَ لَهُ مِنْ بَعْدِهِ وَ هُوَ الْعَزیزُ الْحَکیمُ. (سوره فاطر – آیه ۲)

معنی آیه: آن‌چه خدا از رحمت خویش بر مردم فرو می‌فرستد، کسی را توانای جلوگیری از آن نیست و آن‌چه را باز گیرد. پس نیست کسی که بتواند آن را فرو فرستد و اوست قدرتمند و غالب و حکیم.

• لا تقل ما لا تعلم بل لا تقل کل ما تعلم.

معنی حدیث: آن‌چه را نمی‌دانی مگو، بلکه همه آن‌چه را که می‌دانی، نیز مگو. (پیامبر اکرم ص)

• إیّاکَ وَ ما یَستَهجَنُ مِنَ الکَلامِ فَإنَّهُ یَحبِسُ عَلَیکَ اللِّئامَ وَ یُنَفِّرُ عَنک الکِرامَ.

معنی حدیث: از به زبان آوردن سخنان زشت بر حذر باش. زیرا فرومایه‌گان را گرد تو جمع می‌کند و گرانمایه‌گان را از تو فراری می‌دهد. (امام علی ع)

• من کان یؤمن باللّه و الیوم الآخر، فلیقل خیرا، أو یسکت.

معنی حدیث: هرکس به خدا و روز قیامت ایمان دارد، باید سخن خیر بگوید یا سکوت نماید. (رسول اکرم ص)

برای خواندن توضیحات کامل‌تر و آیات و احادیث بیشتر، حتما مقاله پایان سخنرانی مذهبی را مطالعه کنید.

9.داشتن سبک شخصی

شما می‌توانید به عنوان سخنران، یک سبک شخصی داشته باشید و همیشه سخنرانی‌‌های‌تان را با یک روش ثابت به اتمام برسانید. این روش ثابت می‌تواند توصیه به یک کار عملی و یا بیان یک جمله جذاب باشد.

پیدا کردن جملات غیر تکراری و ساده، کار آسانی است. تنها کافی‌ است سری به کتاب‌ها و یا سایت‌ها بزنید تا جملاتی زیبا و مرتبط با سخنرانی خود را پیدا کنید.

توصیه می‌کنم اگر اهل مطالعه هستید، در حین مطالعه کتاب، قلم و دفترچه‌ای در کنارتان داشته باشید تا بتوانید جملات زیبا و مفهومی کتاب را برای استفاده در سخنرانی‌های‌تان یادداشت کنید. این کار به طور قطع در نوشتن انتهای سخنرانی جذاب و حتی متن سخنرانی به شما کمک بسزایی خواهد کرد. از طرف دیگر نیز می‌توانید از به کار بردن جملات تکراری و کلیشه‌ای خودداری کنید.

برای مثال اگر موضوع سخنرانی شما هنر و هنرمند است، این جمله از کافکا برای اتمام صحبت‌ها عالی است: «هنر برای هنرمند، رنجی است که با آن خود را برای گرفتار شدن در رنجی دیگر نجات می‌دهد. هنرمند غول نیست، بلکه پرنده‌ای است کمابیش رنگارنگ در قفس وجود خود».

10.پایان سخنرانی با طنز یا خنداندن

جورج کوهن، هنرپیشه آمریکایی توصیه می‌کند: «همیشه در هنگام خداحافظی، حضار را در حالت خنده ترک کنید».

استفاده از طنز یا خنداندن شرکت‌کنندگان نیز روش دیگری برای اتمام سخنرانی است. اما باید به این نکته توجه کنید که نباید با استفاده از این روش از موضوع اصلی صحبت‌های‌تان فاصله بگیرید. بلکه باید طنزی مرتبط با موضوع سخنرانی‌تان بیان کنید. می‌گویند استفاده از طنز مانند راه رفتن روی یک شمشیر تیز است.بدین ترتیب آن را هوشمندانه به کار ببرید.

اگر توانایی انجام این کار را دارید و موقعیت برای‌تان مناسب است تکنیک خوبی است. اما چگونه؟ هر فردی باید با روش خود این کار را انجام دهد. زمانی‌که در انتهای سخنرانی از طنز استفاده می‌کنید، احساس رضایت شرکت‌کنندگان بیشتر شده و در نتیجه با احساس بهتری سالن را ترک خواهند کرد.

برای مثال می‌توانید بگویید: «در خاتمه از تمام کسانی که هنوز بیدار هستند، تقاضا دارم سالن را به آرامی ترک کنند تا دیگران بیدار نشوند!».

نکات و توصیه‌های مهم

در استفاده از طنز باید به چند نکته مهم و اساسی دقت کنید:

• در به کار بردن طنز، از دیگران تقلید نکنید و سعی کنید روش و سبکی هوشمندانه و زیبا داشته باشید. با تقلید از دیگران از خنده همه حضار بی‌بهره خواهید ماند. زیرا بدون شک عده‌ای در جمع حضور دارند که طنز به کار برده شده را قبلا شنیده باشند. بنابراین جملات طنزآمیز زیبا برای پایان سخنرانی تاثیرگذار انتخاب کنید،
• بیان یک شوخی زننده و بی‌موقع می‌تواند کل سخنرانی و صحبت‌های شما را زیر سوال ببرد و احساس ناخوشایندی در مخاطب ایجاد کند. در مقابل یک شوخی به موقع مخاطبان را سرحال و با نشاط می‌کند،
• شوخی‌ها را در متن پایانی صحبت‌های‌تان بگنجانید و در ابتدا اعلام نکنید که قصد دارید موضوع طنزی را بیان کنید. اجازه دهید مخاطبان‌تان سوپرایز شوند،
• شوخی‌های خود را به گونه‌ای انتخاب و تعریف نکنید که حضار از ابتدا متوجه منظور شما از بیان آن نشوند،
• مدت زمان استفاده از شوخی را در پایان صحبت‌های‌تان کاهش دهید. زیرا کل متنی که در پایان بیان می‌کنید باید کوتاه باشد و شما نمی‌توانید تمام زمان‌تان را به طنز اختصاص دهید. از طرفی هم طولانی بودن طنز، مخاطبان شما را خسته و کلافه می‌کند.

اهمیت استفاده از طنز

اگر بتوانید به خوبی از طنز و شوخی در انتهای سخنرانی خود استفاده کنید:

• مخاطبان شما را به عنوان فردی شوخ‌طبع به خاطر خواهند سپرد،
• ارتباط‌تان با مخاطبان صمیمی‌تر می‌شود (البته برای این کار باید در طول سخنرانی نیز، شوخ‌طبع و سرزنده باشید)،
• حضار با احساس خوشایندی سالن را ترک می‌کنند و مشتاق شرکت در سخنرانی‌های بعدی شما می‌شوند،
• طنز باعث می‌شود سرانجام صحبت‌های شما خسته کننده نباشد و حضار برای اتمام صحبت‌های‌تان لحظه‌شماری نکنند،
• و… .

11)بیان داستان جدید

می‌توانید سخنرانی خود را با بیان یک داستان جدید و جذاب به اتمام برسانید و به مخاطب بگویید: «اجازه دهید تا برای جا افتادن مطالبی که تاکنون عرض کرده‌ام، داستانی تعریف کنم…».

در استفاده از این روش لازم است داستانی آموزنده را با بیان نتیجه آن تعریف کنید، سپس با صراحت و روشنی آن را به پیام سخنرانی خود متصل کنید. اتصال آن با پیام مهم سخنرانی به مخاطب کمک می‌کند تا محتوای بیان شده را بهتر درک کند.

پیشنهاد می‌شود به بیان داستانی حماسی یا هیجانی بپردازید تا بتوانید احساس خوبی در مخاطب ایجاد کرده و محتوا را ماندگارتر کنید. فراموش نکنید که انسان‌ها در اکثر مواقع تصمیم‌های‌شان را از روی احساسات‌شان می‌گیرند، بنابراین داستان‌های هیجانی می‌توانند تاثیرگذارتر باشند.

باید به این نکته توجه داشته باشید که داستان حتما باید مرتبط با موضوع سخنرانی شما باشد. در غیر این صورت نتیجه مطلوبی به دست نخواهید آورد.

12)جملات انگیزشی

استفاده از جملات انگیزشی و زیبا برای پایان سخنرانی تاثیرگذار است.

برای مثال می‌توانید با جمله‌ای از اروین د.یالوم، روانپزشک و نویسنده آمریکایی در کتاب نیچه گریست، سخنرانی خود را به انتها برسانید: «کافی است! بس است! دست از فکر و خیال بردار! پس چشمانت به چه دردی می‌خورند؟ به اطراف نگاه کن! بگذار دنیا بگذرد!!!» و یا این جمله: «مرگ به ما مربوط نمی‌شود؛ زیرا تا زمانی‌که ما هستیم، مرگی وجود ندارد و زمانی که مرگ می‌آید ما دیگر وجود نداریم.»

و یا جمله‌ای از هاروکی موراکامی، نویسنده ژاپنی در کتاب کافکا در کرانه: «نمی‌شود به خیلی دور نگاه کرد. کافی‌ست این کار را بکنی و جلوی پایت را نبینی و بلغزی.»

13)عمل به اقدام واضح

در یک بازی فوتبال زمانی‌که در دقایق پایانی گلی بین تیم‌ها زده شود، این گل نسبت به دیگر گل‌ها در ذهن تماشاگران و بیننده‌ها ماندگارتر و بازی نیز جذاب‌تر خواهد شد.

در انتهای یک سخنرانی هم نیاز است که یک گل زده شود تا سخنان سخنران در ذهن مخاطب ماندگار شود. این گل همان دعوت به اقدامی است که لازم است در آخر سخنرانی توسط سخنران بیان شود.

در بخش دعوت به اقدام باید به سوالات ذهنی مخاطب پاسخ دهید:

• چه زمانی مناسب است این کار را انجام دهم؟
• دقیقا چه کاری باید انجام دهم؟
• این کار را چه مقدار انجام دهم؟
• این کار باید با چه اولویتی انجام شود؟
• روش انجام این کار چگونه است؟

در صورتی‌که به این سوالات به درستی پاسخ دهید و به‌طور واضح و دقیق مخاطبان را به انجام کاری تشویق کنید، احتمال این‌که مخاطبان مطالبی که در طول سخنرانی آموزش داده‌اید را جدی بگیرند و عملی سازند، بیشتر خواهد شد.

به گفته برایان تریسی در کتاب سخنرانی موفق: «همان‌طور که به انتها نزدیک می‌شوید، انرژی و حرارت خود را جمع کنید. با قدرت و تاکید سخن بگویید. سخن نهایی را به میان بکشید. صرف نظر از هم‌رای بودن حاضرین و تمایل آن‌ها به انجام دادن خواسته‌های‌تان، لازم است خواسته خود را شفاف و واضح بیان کنید.»

14)تشکر در پایان سخنرانی

تشکر در انتهای سخنرانی لازم و ضروری است. با تشکر کردن به دیگران ثابت می‌کنید که برای حضورشان ارزش قائل بوده و قدردان‌شان هستید. شما باید به مخاطبان خود ارزش بگذارید و فراموش نکنید که اگر آن‌ها نبودند، شما باید برای صندلی‌های خالی سخنرانی می‌کردید.

آداب تشکر

برای تشکر صحیح از دیگران (خواه یک نفر باشند و خواه چندین نفر)، باید ۳ اصل مهم را به ترتیب رعایت کنید. این 3 اصل عبارت است از:

• در مرحله اول نام فردی که قصد دارید از او تشکر کنید را به زبان آورید، (مطمئنا در جمع‌های بزرگ باید کلی سخن بگویید. برای مثال بگویید همه شما حاضران یا همه شما عزیزان)،
• در مرحله دوم جمله‌ای را برای تشکر از او بیان کنید،
• و در مرحله آخر ذکر کنید که چرا از آن فرد تشکر می‌کنید.

برای مثال شما قصد دارید از دوست‌تان به خاطر زمانی که صرف گوش دادن به صحبت‌های‌تان کرده، تشکر کنید: «علی جان یک دنیا ازت ممنونم که زمان گذاشتی و به صحبت‌های من گوش دادی تا کمی احساس آرامش کنم».

چند نمونه جملات تشکرآمیز زیبا برای پایان سخنرانی

سعی کنید تشکر از دیگران را از صمیم قلب بیان کنید تا در دل بنشیند، نه این‌که به گونه‌ای آن را از سر اجبار و وظیفه بیان کنید. در ادامه چند نمونه از جملات مناسب برای تشکر را ذکر می‌کنیم. اما پیشنهاد می‌کنیم که حتما متن تشکر را خودتان بنویسید تا از دیگران منحصر به فرد شوید.

• از این‌که زمان گذاشته‌اید و حضور یافته‌اید، کمال تشکر و قدردانی را دارم،
• در پایان سخنانم مراتب سپاس و تشکر خود را از همراهی شما تقدیم می‌کنم، ممنون از حضور گرم‌تان،
• تشکر و قدردانی برای شما است که همواره لطف‌تان را به من ارزانی داشته‌اید، از حضور امروزتان متشکرم،
• در سرزمین خاطره‌ها آنان که خوبند، همیشه سبزند و آنان که محبت‌ها و دوستی‌ها را بر قلب‌شان برافراشته‌اند، همیشه به یاد می‌مانند. از این‌که من را همراهی کرده‌اید، سپاسگزارم.

برای این‌که بتوانید توضیحات کامل‌تری را در رابطه با تقدیر و تشکر در زمان اتمام سخنرانی بخوانید، توصیه می‌کنم مقاله تشکر در پایان سخنرانی را از دست ندهید. در این مقاله علاوه بر نکاتی که در این بخش بیان کرده‌ایم، مطالبی نیز در رابطه با پیامدهای تشکر نکردن از دیگران، از چه کسانی باید تشکر کنید و… را نیز به‌طور مفصل توضیح داده‌ایم.

15)صحبتی صادقانه و صمیمی

اگر بتوانید در انتهای سخنرانی، صحبت‌های خود را با لحنی صادقانه و صمیمی به اتمام برسانید، تاثیرگذاری صحبت‌های‌تان را چندین برابر خواهید کرد. فن بیان و راحتی شما برای صحبت در جمع، نقش اساسی در موفقیت‌تان دارد.

برای این کار تنها کافی است از شاخه و برگ دادن اضافی و اغراق‌آمیز صحبت کردن، دوری کنید. مخاطبان‌تان به خوبی می‌توانند تشخیص دهند که لحن صحبت‌های شما چگونه است.

برای یادگیری بهتر این روش، مقاله لحن در فن بیان به شما کمک بسزایی می‌کند.

16)نقطه اوج

یکی از روش‌های جذاب در اتمام سخنرانی و جلب توجه بیشتر مخاطب، استفاده از نقطه اوج است. در این نوع سخنرانی، صحبت‌ها جمله به جمله قوی‌تر می‌شوند و به سمت یک نقطه اوج و قله می‌روند. به‌گونه‌ای که مخاطب برای شنیدن پایان آن اشتیاق زیادی پیدا می‌کند. استفاده از این روش کار ساده‌ای نیست. اما اگر بتوانید از آن استفاده کنید، از دیگر سخنرانان متمایز خواهید شد.

برای این‌که متوجه شوید از این روش به خوبی استفاده کرده‌اید یا نه، به واکنش‌های مخاطبان‌تان توجه کنید. آن‌ها باید از هر جمله‌‌ای که در انتها بیان می‌کنید، بیش از جمله قبل هیجان‌زده شوند.

17)جملات زیبا برای پایان سخنرانی با دعا

مرسوم است که بسیاری از سخنرانان صحبت‌‌های خود را با دعا به اتمام می‌رسانند. روشی که به نظر ساده‌تر از دیگر روش‌ها است. در ادامه دعاهایی را نوشته‌ایم که می‌توانید در پایان از آن‌ها استفاده کنید. دعاها هم می‌توانند به صورت شعر و هم به صورت جملات عادی روزانه بیان شوند. تنها باید با موضوع سخنرانی‌تان مرتبط باشند.

• اللهم عجل لولیک الفرج و العافیة و النصر،
• خدایا فرج امام زمان(عج) ما را برسان،
• عاقبت همه ما را ختم به خیر بگردان،
• خدایا ما را لحظه‌ای به خودمان وامگذار،
• هر آن‌چه خیر است برای همه ما قرار بده و هر آن‌چه شر است از همه ما دور بگردان،
• خدایا چنان کن سرانجام کار / تو خشنود باشی و ما رستگار،
• به کرشمه عنایت، نگهی به سوی ما کن / که دعای دردمندان، ز سر نیاز باشد،
• و… .

18)به چالش کشیدن ذهن

اگر مایل هستید مخاطب شما زمانی که از سالن سخنرانی خارج می‌شود هم‌چنان درگیر صحبت‌های‌تان باشد، صحبت‌های خود را با جملاتی به اتمام برسانید که ذهن مخاطب را درگیر کرده و با چالش روبه‌رو کند.

برای این‌که بتوانید چالش‌ها را به خوبی بشناسید و توجه مخاطب را به خود جلب کنید، راه‌های زیادی وجود دارد. این راه‌ها عبارتند از:

• پرداختن به مسائل روز و خبرهای مهمی که دست به دست می‌شوند،
• توجه به علاقه‌ مخاطب از طریق شبکه‌های اجتماعی و صحبت‌های رو در رو،
• توجه به چالش‌ها و مشکلاتی که در طول زندگی با آن‌ها روبه‌رو شده‌اید،
• اشاره به ترس‌ها، آرزوها و اهدافی که اغلب افراد در سر دارند،
• و… .

یک نکته مهم را به یاد داشته باشید، چالشی که بیان می‌کنید باید مرتبط با موضوع سخنرانی‌تان باشد. چالش‌های بی‌ربط با موضوع نه تنها ذهن محاطب را درگیر نمی‌کند، بلکه مطالب گفته شده را نیز از یاد او می‌برد. زیرا ذهن او درگیر یافتن ارتباط میان صحبت‌های شما و محتوایی است که تاکنون به آن گوش داده‌اند.

19)جملات زیبا برای پایان سخنرانی و خلق تصویر ذهنی

ارائه خود را می‌توانید با تصویرسازی ذهنی تمام کنید. به این معنی که با صحبت‌های‌تان تصویری در ذهن مخاطبان ایجاد کنید که بیش از یک حس‌شان درگیر شود، حس بویایی، بینایی، چشایی، شنوایی و لامسه. البته منظور این نیست که باید تمام این حواس را به کار ببرید.

این کار باعث می‌شود مغز مخاطب از کسالت خارج شود. زمانی که مخاطب نشسته است و تنها به صحبت‌های شما گوش می‌دهد، بعد از مدت زمان کوتاهی ذهن او درگیر مسائل دیگری می‌شود، حتی جزئی‌ترین و بی‌اهمیت‌ترین مسائل. زیرا ذهن کسالت را دوست ندارد و از آن فرار می‌کند.

برای این‌که بتوانید تصویر ذهنی ایجاد کنید، کافی است از تصویر، موسیقی، ابزار، داستان، زبان بدن و… استفاده کنید. چیزی مرتبط با موضوع سخنرانی که ارائه داده‌اید. حتی می‌توانید کلماتی انتخاب کنید که در ذهن مخاطب تصویر ایجاد کنند.

اشتباهات در پایان سخنرانی

بروز اشتباهات در انتهای سخنرانی باعث می‌شود که نتوانید مخاطب را راضی نگه دارید و خود را در ذهنش ماندگار کنید و از همه مهم‌تر این‌که مطمئن شوید پیام‌تان را به درستی متوجه شده است.

در این بخش قصد داریم شما را با اشتباهاتی که اغلب سخنران‌ها در به سرانجام رساندن صحبت‌های‌شان مرتکب شده و کل سخنرانی را با شکست مواجه می‌کنند، آشنا کنیم. اشتباهاتی از جمله:

1)عذرخواهی کردن

اگر در انتهای صحبت‌های‌تان از مخاطب عذرخواهی کنید، کل سخنرانی را با شکست مواجه کرده‌اید. زیرا باعث می‌شوید تا مخاطب اعتمادش را از صحبت‌های شما از دست بدهد.

ممکن است در سخنرانی‌های زیادی شرکت کرده باشید که سخنران در انتهای صحبت‌ها به روش‌های زیر عذرخواهی کرده است:

• عذرخواهی می‌کنم که وقت شما را گرفتم،
• ببخشید اگر مطالب بیان شده عالی نبودند،
• عذرخواهی می‌کنم اگر صحبت‌هایم زیاد طول کشید،
• بنده حقیر را ببخشید اگر مطالب را به خوبی بیان نکردم،
• و… .

زمانی که این جملات را به زبان آورید، در ذهن مخاطب به فردی بی‌ارزش تبدیل خواهید شد.

2)جمع‌بندی نکردن محتوا

اگر محتوا را در پایان جمع‌بندی نکنید، مخاطب با سردرگمی بابت تمام مطالبی که شنیده است، سالن را ترک می‌کند. با جمع‌بندی می‌توانید کلیت صحبت‌های خود را دوباره برای مخاطب مرور کنید.

این موضوع را همواره به یاد داشته باشید که اگر جمع‌بندی نداشته باشید، زمانی که مخاطب با اتمام سخنرانی از سالن خارج شود و از او بپرسند که موضوع و محتوای سخنرانی چه بوده است، به احتمال زیاد نمی‌تواند به درستی پاسخ دهد (حتی اگر بلافاصله بعد از خروج از سالن از او سوال شود).

اما اگر در انتهای صحبت‌های‌تان، مدت زمان کوتاهی را به جمع‌بندی اختصاص دهید و در مورد عنوان‌هایی که بیان کرده‌اید، مختصری توضیح دهید، بدون شک موضوعات و محتواهای بیان شده در خاطر مخاطب باقی خواهد ماند. حتی اگر 3 تا 5 دقیقه زمان دارید، لازم است چند ثانیه‌ای را به جمع‌بندی مطالب بیان شده اختصاص دهید. بدین سبب باید جملات زیبا و تاثیرگذار برای پایان سخنرانی انتخاب کنید.

4) عدم تعیین زمان پرسش و پاسخ

برخی از سخنران‌ها از این بابت که نتوانند به‌طور کامل به سوالات مخاطبان پاسخ دهند، ترس دارند. به همین دلیل زمانی برای پرسش و پاسخ در نظر نمی‌گیرند.

باید بدانید بدون جواب گذاشتن سوالات مخاطبان، بزرگ‌ترین اشتباهی است که به عنوان یک سخنران انجام خواهید داد. مخاطب نباید سخنرانی شما را با ذهنی پر از سوال ترک کند.

4)تکرار طولانی محتوا

همان‌گونه که در بخش‌های قبلی نیز توضیح داده‌ایم، در آخر سخنرانی تنها باید عناوین را تکرار کرده و از تکرار طولانی محتوا خودداری کنید. طولانی صحبت کردن در انتها، مخاطب را نیز خسته می‌کند. زیرا مخاطب انتظار دارد شما صحبت‌های خود را زود جمع‌بندی کنید نه این‌که دوباره تمام مطالب تکراری را بیان کنید.

5)پایان سخنرانی و بیان محتوای جدید

یکی دیگر از اشتباهاتی که ممکن است در انتهای سخنرانی خود انجام دهید، این است که به بیان محتوای جدید بپردازید. ممکن است در حین سخنرانی فراموش کرده باشید محتوایی را توضیح دهید و معمولا در هنگام جمع‌بندی متوجه این موضوع شوید.

به جای توضیح دادن آن، می‌توانید این قسمت را در سخنرانی بعدی بیان کنید یا به صورت یک فایل صوتی یا ویدیویی برای شرکت‌کنندگان ارسال کنید.

بنابراین از بیان محتوای جدید در انتهای سخنرانی خودداری کنید.

6)پراکنده گویی

در هنگام جمع‌بندی از پراکنده‌گویی خودداری نمایید. پراکنده‌گویی سخنران باعث می‌شود که مخاطب نتواند محتوا را به صورت ساختار یافته در ذهن خود بسپارد و یا یادداشت نماید. در این حالت ذهن مخاطب خسته شده و به صحبت‌های شما توجهی نمی‌کند. حتی ممکن است به دلیل پراکنده‌گویی شما، محتوایی که آموخته را هم فراموش کند و نتواند به مطالبی که شنیده، انسجام بخشد.

بسیاری از سخنرانان حتی اگر 5 دقیقه زمان داشته باشند، به جای بیان نکات اصلی به بیان مسائل دیگری می‌پردازند و مخاطبان را سردرگم می‌کنند.

7)نداشتن دعوت به اقدام

حتما باید با بیان جملات زیبا و تاثیرگذار برای پایان سخنرانی از مخاطب بخواهید از این به بعد کاری متناسب با صحبت‌هایی که در طول سخنرانی بیان کرده‌اید، انجام دهد. به بیان دیگر او را به انجام کاری دعوت کنید.

8)اعلام نکردن اتمام سخنرانی

نباید سخنرانی خود را بدون این‌که مخاطب متوجه شود به اتمام برسانید. باید حتما با بیان یک جمله و یا نشانه، به مخاطب بفهمانید که به انتهای سخنرانی نزدیک شده و قصد دارید صحبت های انتهایی را عنوان کنید.

در ابتدای مقاله به بیان نشانه‌های کلامی و غیر کلامی اشاره کرده‌ایم. به همین دلیل در این بخش از بیان توضیحات اضافه‌تر خودداری می‌کنیم.

9)بیان نکردن راه ارتباطی

ممکن است با صحبت‌های خود سوالاتی را در ذهن مخاطب ایجاد کرده باشید که نتواند در جمع از شما بپرسد و یا این‌که اصلا فرصت نکند سوالاتش را با شما در میان بگذارد.

حتی ممکن است مخاطب تمایل داشته باشد از این به بعد که در سخنرانی‌ها و دوره‌های شما نیز شرکت کند تا از اطلاعات و آموزش‌های شما بهره‌مند شود.

به همین دلیل باید در انتها راه‌هایی را برای برقراری ارتباط در اختیار مخاطبان‌تان قرار دهید، مانند آدرس شبکه‌های اجتماعی، شماره تلفن، ایمیل، آدرس دفتر و… .

10)پایان سخنرانی و رفع نکردن نیاز مخاطب

مخاطب برای حضور در سخنرانی و شنیدن صحبت‌های شما زمان صرف می‌کند، بدین ترتیب انتظار دارد که نیازهای او را در انتها برطرف کرده باشید. به همین دلیل موظف هستید در پایان به تمام نیازهای مخاطبان‌تان پاسخ داده و دغدغه‌های ذهنی‌اش را تا اندازه‌ای کاهش دهید.

برای این کار باید قبل از هر چیز، مخاطبان خود را به خوبی بشناسید و بدانید که چه دغدغه‌ها و نیازهایی دارند.

11)فراموشی جملات پایانی

اگر قصد دارید در پایان شعری بخوانید و یا از آیه و نقل قول استفاده کنید، حتما سعی کنید از قبل آن را با تمرین مکرر حفظ کرده باشید تا در حین بیان آن را فراموش نکنید.

اصلا به این فکر نکنید که برای خواندن این‌گونه متن‌ها می‌توانید از دست نوشته‌های‌تان استفاده کنید و از روی متن بخوانید. این کار اشتباه‌ترین روش ممکن است.

متنی در نظر بگیرید که بتوانید آن را به راحتی به خاطر بسپارید و بیان کنید.

12)به کار بردن جملات نادرست

اگر در پایان از جملات نادرستی استفاده کنید، باید منتظر قضاوت‌های ناخوشایند مخاطبان‌تان باشید. برای مثال نباید بگویید که «زیاد از حد وقت شما را گرفتم»، «سخنان خود را کوتاه می‌کنم»، «ممنون که من را قابل دانستید و در سخنرانی من شرکت کردید» و… .

بسیاری از سخنران‌ها به اشتباه تصور می‌کنند که بیان این جملات نشان‌دهنده تواضع و فروتنی است. با بیان این جملات، ارزش صحبت‌های خود را در ذهن مخاطب کاهش می‌دهید.

13)جملات زیبا برای پایان سخنرانی :عدم انعطاف‌پذیری

اتفاقات زیادی ممکن است رخ بدهد تا شما را از بیان تمام جملاتی که برای پایان دادن به صحبت‌های‌تان در نظر گرفته‌اید، بازدارد.جملات کلیدی مشاور املاک

برای مثال ممکن است زمان پاسخ به سوالات مخاطبان بیش از اندازه تصور شما طول بکشد و نتوانید زمان را به درستی مدیریت کنید، برق سالن قطع شود و… . در این موقعیت‌ها نباید اصرار داشته باشید که حتما تمام مطالبی که آماده کرده‌اید را بیان کنید.

البته بهتر است که از قبل برای این موقعیت‌ها نیز چاره‌ای اندیشیده باشید تا بتوانید به خوبی پایانی انعطاف‌پذیر داشته باشید. اگر توانایی بداهه‌گویی خود را افزایش دهید، می‌توانید در این شرایط موفق‌تر عمل کنید.

برای آموختن مهارت بداهه‌گویی، پیشنهاد می‌کنم مقاله سخنرانی بداهه چیست را مطالعه کنید.

14)عدم انتقال دوباره پیام

نباید فراموش کنید که در پایان، پیام کلی صحبت‌های خود را دوباره به مخاطبان‌‎‌تان انتقال دهید. بیان دوباره پیام باعث می‌شود تا محتوای اصلی صحبت‌های‌تان در ذهن مخاطب باقی بماند.

در مقاله اشتباهات پایان سخنرانی به بیان اشتباهات به طور مفصل‌تر پرداخته‌ایم. این موضوع یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که برای موفقیت در سخنرانی لازم است به آن توجه کنید. پس خواندن این مقاله را از دست ندهید.

نمونه متن مناسب برای اتمام سخنرانی

برای این‌که بتوانید جملات زیبا برای پایان سخنرانی انتخاب کنید و متن خود را جذاب بنویسید، لازم است برای نوشتن ایده بگیرید. بدین ترتیب چند نمونه متن سخنرانی را در این بخش نوشته و به طور مختصر تحلیل کرده‌ایم.

1)نمونه متن اول

سخنران این مطالب، مدیر ترافیک یکی از خطوط آهن شیکاگو است: «آقایان به طور خلاصه، تجربه شخصی ما در رابطه با استفاده از این وسیله متوقف کننده در خطوط شرق، غرب و شمال، منافع استفاده از این وسیله و میزان سرمایه قابل توجهی که در طول سال به واسطه کاهش خسارات برای ما پس‌انداز می‌کند، مرا به شکلی جدی تشویق می‌کند تا نصب فوری آن را در خط جنوب پیشنهاد کنم.»

شما با خواندن این خلاصه از سخنرانی به خوبی می‌توانید متوجه شوید که موضوع بحث در مورد «نصب وسیله‌ای در خط آهن جنوب» بوده است. در نتیجه اصلا لازم نیست به تمام صحبت‌های این فرد گوش بدهید تا به موضوع صحبت‌هایش پی ببرید. زیرا ماهرانه از روش خلاصه‌سازی برای انتهای صحبت‌های خود کمک گرفته است.

2)نمونه متن دوم

سخنرانی لینکلن، شانزدهمین رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا، در مورد آبشار نیاگارا واقعا خواندنی و جذاب است. وی به سخنرانی خود با استفاده از تکنیک نقطه اوج، خاتمه داد. سخنرانی را در ادامه می‌خوانیم:

«این ریشه در گذشته‌ای نامعلوم دارد. زمانی‌که کریستف کلمب برای اولین بار این قاره را کشف کرد و زمانی که عیسی مسیح به صلیب کشیده شد، زمانی‌که موسی قوم یهود را از دریای سرخ عبور داد و زمانی‌که حضرت آدم خلق شد، آن زمان هم به مانند امروز نیاگارا در همین‌جا در حال غرش بود.

چشمان موجودات عظیم‌الجثه‌ای که نسل‌شان منقرض و تپه‌های آمریکا جایگاه استخوان‌های‌شان شده، هم‌چون چشم‌های ما به نیاگارا خیره شده است. همگام با اولین نسل بشر و کهنسال‌تر از اولین انسان، نیاگارا امروز نیز قدرت و طراوت ده هزار سال پیش را داراست. طی تمام این سال‌ها نیاگارا حتی برای لحظه‌ای خشک نشد، منجمد نگشت، به خواب نرفت و استراحت نکرد.»

جملات زیبا برای پایان سخنرانی برنامه‌ریزی کنید

در این مقاله 19 روش بیان شده است که شما می‌توانید از یک یا ترکیب چند روش آن با یکدیگر استفاده کنید تا بتوانید پایانی خیره‌کننده را برنامه‌ریزی کنید. پیشنهاد می‌کنم اگر سخنران مبتدی هستید در ابتدا از روش‌هایی استفاده کنید که برای شما آسان‌تر هستند و به مرور زمان خود را به چالش بکشید و از دیگر روش‌ها استفاده کنید.کلاس فن بیان در مشهد

در ضمن از توجه به اشتباهاتی که در این مقاله بیان کرده‌ایم نیز غافل نشوید. عدم توجه به اشتباهات، تمام صحبت‌ها و برنامه‌ریزی‌های شما را از بین خواهد برد.

در کامنت‌ها برای ما بنویسید که شما از چه روش‌هایی در انتهای صحبت‌های خود استفاده می‌کنید؟