شش کلاه تفکر کتاب ارزشمند ادوارد دوبونو، به شما تفکر خلاق داشتن را آموزش می‌دهد
شش کلاه تفکر نام کتابی است که ادوارد دوبونو آن را نوشته و اکنون در سراسر جهان شناخته شده است.
حتما شما نیز باور دارید که اندیشه و تفکر، یکی از مهم‌ترین و ارزشمندترین منابعی است که در اختیار ما انسان‌ها قرار گرفته و اساس موفقیت ما را در زندگی فردی و اجتماعی شکل می‌دهد.
در این مقاله به معرفی این کتاب ارزشمند و معرفی این نوع از تفکر پرداخته‌ایم. مقاله را بخوانید و نظر خود را در مورد این تفکر و کتاب در کامنت‌ها برای ما بنویسید.
مشخصات کلی کتاب
نویسنده: ادوارد دوبونو (پدر تفکر خلاق)
مترجم: حمیدرضا بلوچ
انتشارات: شبگیر
موضوع کتاب شش کلاه تفکر
در ابتدای پیش‌گفتار کتاب نوشته شده است: «بی‌تردید روش اندیشیدن با شش کلاه، مهم‌ترین روش در تاریخ بشر، در طی دو هزار و سیصد سال گذشته است.»
در پیش‌گفتار، این جمله با بیان نمونه‌های واقعی اثبات شده است. این‌که چگونه موسسه‌ها، شرکت‌ها، هیئت منصفه دادگاه‌ها و… توانسته‌اند با اجرای این تفکر در جلسات خود، در زمان و هزینه صرفه‌جویی کرده و تصمیمات درستی بگیرند.
متن پشت جلد کتاب
در پشت جلد کتاب این‌گونه نوشته شده است:
این کتاب راهنمایی برای تفکر کردن و پرفروش‌ترین کتاب در سطح بین‌المللی است. این کتاب بر پایه تجربه‌های ده‌ها هزار نفر اصلاح و بروزرسانی شده است. نیاز به روش شش کلاه بر این مبنا است که مغز چطور در مواجهه با حالت‌های مختلف اندیشیدن، تغییر میکند.
روش شش کلاه، هر مسئله شخصی را از میان بر می‌دارد و فرآیند اگاهی و اندیشه را بدون شخصی‌نگری پیش می‌برد. آگاهی موازی به وسیله روش شش کلاه به سرعت جایگزین مباحثه در سراسر جهان خواهد شد.
روش شش کلاه تفکر چگونه است؟
اگر بخواهیم به‌طور کلی این روش سودمند را توضیح دهیم، هر موضوع و مسئله‌ای را می‌توان با استفاده از شش سبک فکری بیان شده در این کتاب بررسی کرد. در ادامه به توضیح موضوعات بیان شده، می‌پردازیم.
1)مشکلات اساسی در اندیشه و تفکر
مشکلات اساسی ما انسان‌ها در تفکر و اندیشیدن صحیح، گیجی و سردرگمی است. ما همیشه تلاش می‌کنیم تا به‌طور هم‌زمان چندین کار را با یکدیگر انجام دهیم و این کاملا اشتباه است.
زیرا به‌طور هم‌زمان احساسات، اطلاعات، منطق، امید و خلاقیت به ذهن ما هجوم آورده و توانایی تفکر و اندیشیدن را از ما می‌گیرند. در این‌گونه مواقع توانایی تصمیم‌گیری ما نیز کاهش پیدا میکند.
دوبونو در این کتاب به خوبی آموزش می‌دهد که چگونه می‌توانیم تنها به انجام یک کار بپردازیم و در مورد آن تفکر کنیم. به این روش، اندیشیدن با استفاده از شش کلاه گفته می‌شود.
2)شش کلاه تفکر چیست؟
هر کدام از این شش کلاه، نوع خاصی از اندیشه و فکر را به ما آموزش می‌دهند. به این معنی که هر زمان که در مورد موضوعی فکر می‌کنید باید یکی از شش کلاه را بر سر گذاشته و به گونه‌ای به موضوع نگاه کنید که کلاه تعریف کرده است.
در این کتاب، شش کلاه رنگی به عنوان نماد شش جهت فکری مورد استفاده قرار گرفته است: سفید، قرمز، سیاه، زرد، سبز و آبی. در ادامه در مورد هر کدام از کلاه‌ها توضیحات مختصری را ارائه می‌دهیم.
1)کلاه سفید
در جنگ‌ها برای نشان دادن صلح و یا تسلیم از پرچم سفید استفاده می‌کرده‌اند. زیرا رنگ سفید نماد خنثی بودن و بی‌طرف بودن است. بنابراین زمانی‌که این کلاه را بر سر می‌گذارید باید تنها واقعیت‌ها را ببینید و بی‌طرفانه در مسائل و امور مختلف قضاوت کنید.
2)کلاه قرمز
حتما تاکنون مسابقات گاوبازی را تماشا کرده‌اید، در این مسابقات برای این‌که بتوانند گاوها را خشمگین کنند از پارچه قرمز استفاده می‌کنند. زیرا قرمز رنگ خشم و عصبانیت است. با بر سر گذاشتن این کلاه هیجان زده شده و با خشم و عصبانیت به اندیشیدن خواهید پرداخت.
3)کلاه سیاه
کلاه سیاه نماد حزن و جدیت است. استفاده از این کلاه باعث می‌شود تا با احتیاط فکر کنید. استفاده از این نوع کلاه و اندیشه، قدرت تصمیم‌گیری را از شما خواهد گرفت. به عبارت دیگر این کلاه نشان‌دهنده ضعف در یک نظر است.
4)کلاه زرد
زرد را به رنگ آفتاب نسبت داده‌اند و به آن به چشم یک رنگ مثبت نگاه می‌کنند. بنابراین زمانی‌که این کلاه را بر سر داشته باشید، تفکر شما خوش‌بین، امیدوارکننده و مثبت خواهد بود.
5) کلاه سبز
چرا همه فصل بهار را دوست دارند و از دیدن زیبایی‌های طبیعت و رنگ سبز درختان لذت می‌برند؟ زیرا رنگ سبز نماد فراوانی، سرسبزی، حاصل‌خیزی و رشد است. شما با بر سر گذاشتن این کلاه، خلاقیت و اندیشه‌های نو خواهید داشت.
6)کلاه آبی
رنگ آبی را بالاتر از همه رنگ‌ها دانسته‌اند، زیرا رنگ آسمان و نماد آرامش است. شما زمانی‌که کلاه آبی را بر سر بگذارید به خوبی می‌توانید اندیشه‌ها و تفکرات خود را سازمان‌دهی و کنترل کنید. کلاه آبی از دیگر کلاه‌ها نیز بهره‌گیری میکند.
3)بهتر است از کدام کلاه استفاده کینم؟
رابرت دوبونو در این کتاب به خوبی توضیح می‌دهد که برای فکر کردن به مسائل مختلف نباید تک‌بعدی فکر کرد. باید در هنگام تصمیم‌گیری‌ها هر یک از این کلاه‌ها را بر سر گذاشت و سبک فکری آن را در نظر گرفت. در حقیقت باید نقش بازی کنیم تا در نهایت بهترین نوع تفکر و تصمیم را انتخاب کنیم.
استفاده از این کلاه‌ها و این روش تفکر را کار بیهوده‌ای ندانید. درحقیقت شما با این کار تعصبات و باورهای خود را کنار گذاشته و بدون عملکرد تدافعی خواهید اندیشید.
توضیحات نویسنده در ابتدای کتاب شش کلاه تفکر
اکنون می‌توانم اعلام کنم که امروزه روش شش کلاه، در سراسر جهان به نحو بسیار گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. وقتی برای اولین‌بار این روش را مطرح کردم، در ذهن هیچ تصوری از سرعت گسترش آن نداشتم.
این روش بسیار ساده، مستحکم و موثر است و رمز کاربرد گسترده آن در جهان، همین ویژگی‌ها است. بنابراین این روش را می‌توان هم به مدیران ارشد آموزش داد و هم به دانش‌آموزان ابتدایی.
درباره نویسنده
ادوارد دوبونو (Edward de Bono) در سال 1933 در مالت به دنیا آمد و در رشته پزشکی تحصیل کرد. او را به عنوان نویسنده و متفکر می‌شناسند و عمده فعالیت‌های او در زمینه شیوع تفکر و آموزش است.
وی معتقد است مهم‌ترین و بهترین توانایی و مهارت بشر فکر کردن است و باید برای بهتر اندیشیدن، آموزش دید. زیرا تفکر خلاق مهارتی آموختنی است و به هوش فرد هیچ ارتباطی ندارد.
دیگر آثار وی عبارتند از:
- شش کفش عمل
- شش طرح برای زندگی بهتر
- چگونه ذهن زیبایی داشته باشیم؟
- هنر سریع فکر کردن
- تفکر نو
- درس‌های درست اندیشیدن
- تفکر جانبی
- من درست می‌گویم، تو غلط
- تفکر عملی
- اختلافات و راهی برای حل آن‌ها
- تدابیر موفقیت
- خلاقیت کارآمد
فهرست کتاب شش کلاه تفکر
ادوارد دوبونو کتاب را در 43 فصل نوشته است که فصل‌های آن به ترتیب عبارتند از:
پیش‌گفتار
- مقدمه
- شش کلاه، شش رنگ
- به‌کارگیری کلاه‌ها
- کلاه سفید
- واقعیت از آن کیست
- روش ژاپنی داده‌ها
- واقعیت‌ها، حقیقت و فلاسفه
- چه کسی کلاه را بر سر می‌گذارد
- خلاصه‌ای از کلاه سفید
- کلاه قرمز
- جایگاه احساسات در فرایند تفکر
- الهامات، ادراکات، حدس و گمان‌ها
- لحظه به لحظه
- استفاده از احساسات
- زبان احساسات
- خلاصه‌ای از کلاه قرمز
- کلاه سیاه
- محتوا و فرایند پردازش
- گذشته و آینده
- مسئله افراط در استفاده از کلاه سیاه
- خلاصه‌ای از کلاه سیاه تفکر
- کلاه زرد
- طیف مثبت‌گرایی
- دلایل و پشتیبانی‌های منطقی
- تفکر سازنده
- گمانه‌زنی‌ها
- ارتباط کلاه زرد با خلاقیت
- خلاصه‌ای از کلاه زرد
- کلاه سبز
- تفکر خلاق
- حرکت به جای قضاوت
- نیاز به محرک
- امکان‌های جایگزین
- شخصیت و مهارت
- چه بلایی بر سر عقاید می‌آید
- خلاصه‌ای از کلاه سبز
- کلاه آبی
- تمرکز
- طراحی یک برنامه
- خلاصه‌ها و نتایج
- کنترل نظارت
- خلاصه‌ای از کلاه آبی
- مزایای روش 6 کلاه
بخش‌هایی از کتاب شش کلاه تفکر
در ادامه بخش‌هایی از این کتاب ارزشمند را با یکدیگر بخوانیم:
- نظام فکری مبتنی بر بحث و گفتگو بسیار عالی و خوب است، درست شبیه چرخ جلو (سمت چپ) اتومبیل است. یعنی در مورد آن هیچ چیز اشتباهی وجود ندارد، اما کافی نیست.
- برنامهاى که براى گفتگو و مذاکره بر سر موضوعى طرح‌‌ریزى مى‌کنید، همان برنامهاى نیست که براى تصمیمگیرى حول موضوعى تدوین مى‌کنید. حتى در حیطه تصمیمگیرى، ممکن است برنامهاى که براى یک تصمیم به کار مى‌برید با برنامه دیگر به کلى فرق داشته باشد.
- فردى که کلاه آبى بر سر مى‌گذارد، برنامه اندیشیدن و آگاهی با شش کلاه را برحسب موقعیت تنظیم مى‌کند، به‌طور دقیق مثل نجارى که مى‌خواهد طرح صندلى یا کابینت را بریزد.
- احساس‌های آدمی متغیر و بی‌ثبات است و بیشتر وقت‌ها آشفته و متناقض هستند. برای نمونه، در یک پرسشنامه از آمریکاییان خواسته شد تا نظر خود را درخصوص رابطه با آمریکای مرکزی بنویسند.. بیشتر آن ها نظر مثبت دادند؛ اما در عمل بیشتر آن‌ها با هر نوع پیشنهادی برای ایجاد رابطه سیاسی مخالفت کردند. پس این امکان وجود دارد که در حرف و درحالت انتزاعی با ایجاد رابطه موافق باشیم؛ ولی وقتی راه‌های عملی مطرح می‌شود با آن مخالفت ورزیم. از دیدگاه منطق این تضاد رفتار معنایی ندارد؛ اما در دنیای احساس‌ها توجیه‌پذیر و شدنی است.
- تفکر منشا تمام نیروهای جهان است و هر چه شما در آن ماهر شده باشید، باز هم باید بخواهید که بهتر و بهتر شوید.
پیشنهاد کتاب
پیشنهاد می‌کنم بعد از خواندن این مقاله، مقاله معرفی کتاب هوش هیجانی را نیز مطالعه کنید.
کتاب جادوی فکر بزرگ اثر دیوید جی.شوارتز نیز در تغییر تفکر به شما کمک میکند.
خواندن کتاب را از دست ندهید
به کمک روش شش کلاه (که در این کتاب به‌طور کامل در مورد آن‌ها توضیح داده شده)، می‌توان به راحتی اندیشه و فکر خود را کنترل کرد و به گونه‌ای صحیح اندیشید تا به موفقیت رسید.
این نکته را بدانید که کتاب شش کلاه تفکر نوشته ادوارد دوبونو ساده نوشته شده و در آن خبری از اصطلاحات پیچیده و روانشناسی نیست. بنابراین توصیه می‌کنم این کتاب را بخوانید و به دیگران نیز هدیه دهید.
دیدگاهتان را بنویسید