حفظ و افزایش خلاقیت در کودکان برای موفقیت در آینده
خلاقیت در کودکان یکی از مهمترین مواردی است که والدین از آن غافل بوده و نه تنها اقدامی برای حفظ و پرورش آن انجام نمیدهند، بلکه خودشان نیز مانع و سدی در برابر آن هستند.
به گفته پال تورنس، از جمله افرادی که به نوآوری در زمینه آموزش اهمیت زیادی میدهد و از او به عنوان پدر خلاقیت یاد میکنند: «منحنی خلاقیت بسیاری از کودکان از سن 10 سالگی افت کرده و هرگز به حالت اولیه خود باز نمیگردد».
چه باید کرد تا این مهارت سرنوشتساز و مهم نه تنها از بین نرود، بلکه روز به روز افزایش پیدا کند؟ در این مقاله به پاسخ این سوال و اهمیت آن پی خواهید برد.
تعریف خلاقیت چیست؟
خلاقیت به معنای نوآوری در انجام فعالیتها و رسیدن به ایدههای جدید است.
تعریف دقیق خلاقیت را میتوانید در مقاله خلاقیت چیست بخوانید.
اهمیت خلاقیت در کودکان
همه ما بارها و بارها در کتابها، مجلات و مقالههای مختلف خواندهایم که کودکی هر فرد، نقش پررنگ و اساسی در آینده او ایفا میکند. به این معنی که فرد با توجه به تجربیاتی که در دوران کودکی کسب کرده است میآموزد که:
- شروع هر کاری سخت نیست و نباید در ابتدا تصور کند که حتما با شکست مواجه میشود،
- میتواند هر ایده و خلاقیتی که در ذهن دارد را به مرحله اجرا برساند،
- میتواند در هر کاری روی کمک و حمایت اطرافیان خود، به خصوص والدینش حساب کند،
- شغلی که به آن علاقهای ندارد را رها کند و به دنبال شغلهای مورد علاقه خود برود،
- علاقههای خود را در زندگی پیدا کند و راهی برای محقق ساختنشان پیدا کند،
و به طور کلی برای هر کار و فعالیتی شور و هیجان لازم را داشته باشد.
تمام این اتفاقات به این بستگی دارد که فرد در دوران کودکی از طرف والدین و بزرگترها حمایت شده و مورد توجه قرار گرفته یا اینکه مدام از انجام برخی از کارها منع شده و به گونهای رفتار کرده که دیگران از او خواستهاند.
بنابراین باید این موضوع را همواره به یاد داشته باشید که توجه به خلاقیت در دوران کودکی از اهمیت بالایی برخوردار است. زیرا باعث میشود تا فرد برای شروع هر کاری در آینده و بیان و اجرای هر ایدهای، جرات و اعتماد به نفس کافی داشته باشد و گمان نکند که تمام کارها و ایدههای او بدون شک با شکست مواجه خواهند شد.
چگونه خلاقیت را در کودکان تقویت کنیم؟
مهمترین فعالیت بعد از راه رفتن در کودکان، کشیدن خط روی کاغذ است. زیرا این مرحله شروع یک عمر نوشتن و طراحی است.
اما بسیاری از والدین از این موضوع غافل شده و توجه چندانی به آن ندارد و مداد و کاغذ را از دوران کودکی در اختیار فرزند خود قرار نمیدهند. در اغلب مواقع نیز از والدین میشنویم که «کودک من عاشق کتاب و مداد است و هر برگهای به دستش میرسد را خطخطی و یا پاره میکند».
برخی از والدین از این شرایط گلهمند و عاصی هستند در صورتیکه در این لحظات باید در کنار کودک خود بنشینند و او را به خطخطی کردن روی برگه تشویق کنند. توجه شما در این لحظات باعث میشود تا فرزند شما با اشتیاق خواندن و نوشتن را در مدرسه بیاموزد و از نقاشی کشیدن لذت ببرد. زیرا لحظات لذتبخشی را با قلم و کاغذ در کنار شما تجربه کرده است.
اما نکته مهم این است که والدین و بزرگترها، برخی از کارها را بهطور ناخواسته انجام میدهند و از این موضوع غافل هستند که خلاقیت و اعتماد به نفس کودک را کاهش میدهند و آزادی و اختیار را از او سلب میکنند. در ادامه به بیان این کارها میپردازیم:
1)دخالت کردن را کنار بگذارید
زمانیکه فرزند شما به انجام کاری مشغول است، نباید در کاری که انجام میدهد مدام دخالت کنید. این کار باعث میشود تا به مرور زمان اعتماد به نفس خود را از دست بدهد و به این باور برسد که نمیتواند هیچ کاری را خودش به تنهایی و بدون کمک شما انجام دهد.
بنابراین تصمیم بگیرید از امروز تنها در اموری دخالت کنید که فرزندتان بهطور مستقیم از شما درخواست کمک میکند.
2)کودک خود را از کثیف شدن نترسانید
اگر کودک شما در حال نقاشی با آبرنگ، گواش و… است او را از کثیف شدن لباس و وسایلش نترسانید و به او نگویید که مراقب باشد رنگ روی زمین نریزد.
شما باید در این لحظات او را تنها بگذارید و به او اجازه دهید که هر طور که دوست دارد، رفتار کند.
مثلا میتوانید برای او محدوده ایجاد کنید و پارچهای روی زمین پهن کنید و به او بگویید که میتواند رنگهای خود را تنها روی پارچه بریزد. یا اینکه بوم بزرگی برای رنگ در اختیارش بگذارید که هر چقدر دوست دارد رنگها را در هم ادغام کند.
3)خلاقیت در کودکان :محدودیت ایجاد نکنید
بسیاری از والدین، فرزندان خود را از انجام برخی از کارها منع کرده و برای او محدودیت ایجاد میکنند. این کار باعث میشود تا کودکان از انجام هر کاری ترس داشته باشند و رفتهرفته نوآوری و انجام کارهای جدید را فراموش کنند.
مثلا به جای اینکه به کودکتان بگویید که روی دیوار نقاشی نکش، میتوانید روی دیوار بوم نقاشی نصب کنید و از کودکتان بخواهید که فقط روی آن نقاشی بکشد. یا اینکه برخی از اسباببازیها را از ترس خراب شدن از جلوی چشم کودکتان برندارید. تنها کافی است برای جلوگیری از این ترس، اسباببازیها را متناسب با سن او بخرید.
4)اشتباه کردن را از کودک دریغ نکنید
حتما شما هم والدینی را دیدهاید که مدام به کودکشان میگویند این کار را بکن و آن کار را نکن و حتی در برخی از مواقع نیز کودک خود را تهدید میکنند که در صورت اشتباه کردن تنبیه خواهد شد.
این کار باعث میشود تا کودک شما از اشتباه کردن ترس داشته باشد و در سنین بالاتر ترس از اشتباه و شکست او را از انجام هر کاری باز دارد. به او اطمینان دهید که در صورت بروز هر اشتباه و مشکلی در کنار او هستید و به او کمک میکنید تا آن را جبران کند.
اجازه دهید تا کودکانتان کار درست را از نادرست تشخیص دهند تا جسارتشان از بین نرود.
5)خلاقیت در کودکان :مقایسه را کنار بگذارید
اگر از جمله والدینی هستید که مدام کودک خود را با کودکان دیگر مقایسه میکنید و دوست دارید کودک شما نیز بتواند مانند کودکان دیگر رفتار کند، اشتباه بزرگی مرتکب شدهاید.
مقایسه کردن کودکان با یکدیگر باعث میشود تا اعتماد به نفس او به شکل قابلتوجهی کاهش پیدا کند و همیشه در طول زندگی دیگران را با ارزشتر از خودش بداند.
6)علایق خود را تحمیل نکنید
اگر شما به موسیقی یا نقاشی و هر هنر دیگری علاقه دارید، نباید کودک خود را مجبور کنید که متناسب با علاقه شما پیش برود.
برخی از والدین گمان میکنند که فرزندانشان باید تمام کمبودهای آنها را جبران کند. این طرز تفکر باعث میشود تا همیشه به خودشان اجازه دهند که به جای فرزندانتان فکر کنید و تصمیم بگیرید.
راههای افزایش خلاقیت در کودکان
برای اینکه بتوانید فرزندان خلاقی داشته باشید، به راههایی که در ادامه بیان میکنیم، متناسب با سن و سال فرزندتان توجه کنید.
1)به خطخطیهایی که کودک شما روی برگه میکشد اهمیت دهید. زیرا این خطوط نشانههایی از علاقههای کودک شما است.
2)کودکتان را به انجام کارهای جدید و خلاقانه تشویق کنید و هر از چندگاهی بازیهای جدید برای کودکتان بخرید.
3)زمانهایی را به بازی کردن با کودکتان اختصاص دهید. هر چه بیشتر در کنار او باشید، کودکتان لذت بیشتری از بازی کردن خواهد برد.
4)فضای مناسب برای بازی کردن و فعالیتهای کودکتان در نظر بگیرید. برای مثال میتوانید میز بزرگ بخرید تا کودکتان به راحتی روی او نقاشی بکشد و وسایلش را پخش کند.
5)وسایل متفاوت برای کودکانتان بخرید. برای مثال اگر کودک شما به نقاشی کشیدن علاقه دارد برای او پاستیل، آبرنگ، گواش، رنگ روغنی و… بخرید تا تجربههای جدیدی داشته باشد. یا اینکه وسایل جدیدی برای رنگآمیزی فراهم کنید مانند تخممرغ، چوب، سنگ و پارچه.
6)به علایق کودکتان توجه کنید و متناسب با آنها اسباببازی بخرید و یا شرایط جدیدی برای انجام کارهایی فراهم کنید که کودکتان به آنها علاقه دارد.
7)برای کودکانتان کتاب بخوانید و داستان تعریف کنید. این کار نقش مهمی در خلاقیت آنها دارد.
نکتههای مربوط به خلاقیت در کودکان
در ادامه نکتههایی را به شما یادآور میشویم که برای حفظ و تقویت خلاقیت در کودکتان اهمیت زیادی دارند. نکتههایی که در صورت بیتوجهی به آنها، عواقب خوبی در انتظار کودکتان نخواهد بود.
- خلاقیت فرزندتان را فدای راحتطلبیهای خود نکنید. به این معنی که اگر ترجیح میدهید به جای بازی با کودکتان، وقتتان را در شبکههای مجازی صرف کنید، فرد راحتطلبی هستید،
- سازهها و نقاشیهای کودک خود را نگه دارید تا متوجه شود که شما برای او ارزش قائل هستید. میتوانید نقاشیها را به دیوار بزنید و یا با آنها کارت پستال درست کنید،
- به کودکتان اعتماد داشته باشید و تنها در انجام کارها همراهیشان کنید. مداخله کردن در کارها کودکتان را از داشتن ذهنی خلاق دور میکند،
- استعدادها و تواناییهای کودکتان را بشناسید، مقاله استعداد چیست در این زمینه به شما کمک بسزایی میکند،
- کودکانتان را بر اساس علایق آنها با آثار بزرگان آشنا کنید و آنها را به موزه ببرید.
سخن پایانی…
شما به عنوان والدین نقش مهمی در خلاقیت فرزندتان دارید و لازم است بدانید که این مهارت از دوران کودکی در فرزند شما وجود داشته است و کاهش و یا از بین رفتن آن تنها به رفتارهای شما بستگی دارد. بنابراین این لازم است این مسئله را جدی بگیرید.
هر چه به نکات و راههای افزایش و تقویت خلاقیت در کودکان که در این مقاله به آن پرداختهایم اهمیت دهید، کودکان خلاقتر و باهوشتری پرورش خواهید داد.
شما چه راههای دیگری را برای افزایش خلاقیت پیشنهاد میدهید؟
اگر مایل هستید برای افزایش خلاقیت خودتان نیر تلاش کنید، خواندن مقاله تمرینات خلاقیت را از دست ندهید.
دیدگاهتان را بنویسید